rejestracja
Strona głównaNowościSpis obiektówIndeks nazwiskPublikuj u nasTekstyInne źródła

informacjeBoufałowo

Ogród przy willi Hryckiewiczów – regularny, ozdobno-użytkowy, powstały po 1923 r.

Dawna nazwa: Bogufałowo, Boufałowo

Gmina: Sokółka

Położenie obiektu: na zboczu łagodnie opadającego wzgórza, około 200 m od jego zalesionego szczytu, w ciekawym pod względem rzeźby terenu krajobrazie, około 4 km od Sokółki

 Boufałowo plan

Plan ogrodu przy willi Hryckiewiczów w Boufałowie - stan z 1988 r.
Plan sporządzony dla potrzeb Katalogu parków i ogrodów zabytkowych województwa białostockiego z 1988 r.

Wiejska willa Nikodema Hryckiewicza i towarzyszący jej ogród powstały na gruntach rozparcelowanych w 1923 r. ziem majątku Boufałowo (istniejącego od XVI w.).1

Nikodem Hryckiewicz, właściciel i projektant nowej siedziby, był postacią znaną w okolicy. Prowadził szeroką działalność społeczną, współuczestniczył w odzyskiwaniu dawnego klasztoru i kościoła Dominikanów w Różanymstoku, wybrany został najpierw wójtem w Dąbrowie Białostockiej, a od 1918 r. w nowo powstałej Radzie Powiatowej w Sokółce był zastępcą naczelnika powiatu i objął dowództwo powiatowych sił zbrojnych. Od maja 1919 r. był z ramienia Stronnictwa Narodowego posłem na Sejm Rzeczypospolitej. Jednocześnie pracował zawodowo, m.in. w 1929 r. opatentował projekt pustaków „alfa”, szeroko później stosowanych i wprowadził w budownictwie nowe technologie, jak „słomolit”, czy konstrukcja żelbetowa własnego pomysłu.2 Jego działalność miała też mniej jasne strony. Zarzucano mu bowiem szereg nadużyć, których jednak nigdy nie udowodniono, mimo że sprawa trafiła aż na forum sejmowe wskutek interpelacji posła Karola Polakiewicza.3

Sam Hryckiewicz zamieszkiwał na stałe w Warszawie, gdzie też zmarł w 1977 r., powierzając Boufałowo bratu Kazimierzowi i siostrze Jadwidze Bułatowicz. Budowę założenia nadzorował inny jego brat, zamieszkały w Sokółce.

Wzniesiona przez Hryckiewiczów dwukondygnacyjna willa zbudowana została z pustaków na rzucie prostokąta, z ryzalitowo wystającą z naroża półbasztą. Do willi tej z jej jednej strony przylegało podwórze zamknięte oborą w kształcie litery L, a z drugiej przylegał do niej niewielki, prostokątny ogród, przecięty aleją na osi willi. Nie stanowił on wybitnego osiągnięcia sztuki ogrodowej. Zawierał otoczone drzewami wnętrze, w którym na trawnikach rosły drzewa owocowe i kwiaty, a w sąsiedztwie willi także grupy krzewów ozdobnych. Walory ogrodu podnosiło korzystne położenie terenowe i sąsiedztwo lasu, który przybliżono do ogrodu, zalesiają w latach 1927-1928 przestrzeń między budynkami a starym lasem i sadząc las w bezpośrednim sąsiedztwie podwórza. Po granicach ogrodu biegły z dwóch stron drogi dojazdowe. 4

Kompozycja ta, zajmująca wraz z zabudowaniami teren o powierzchni około 2,5 ha, pozostając w rękach tych samych właścicieli, nie uległa większym zmianom aż do lat 60. XX w., kiedy to ogród przecięto wysokim nasypem torów kolejowych prowadzących do przepompowni CPN. Dewastacji uległa też i sama willa, domagająca się już remontu, a także jej otoczenie, gdzie poustawiano prowizoryczne szopy i ogrodzenia. Obok ogrodu przy willi zasadzono natomiast nowy sad.

W latach 80. XX w. na niezniszczonych budową kolei fragmentach zaniedbanego wówczas ogrodu, należącego od 1977 r. do Jadwigi Bułatowicz, pojawiły się zarośla, ale kompozycja terenu nadal była czytelna i widać było ślady drogi biegnącej przez ogród na osi willi. Przy budynku tym zachowała się część drzew i krzewów ozdobnych. Ponadto rosły też zadrzewienia przy granicach ogrodu – głównie lipy, wiązy, sosny i jesiony pochodzące z okresu zakładania ogrodu. Przy jednej z granic zachowały się także 4 drzewa sadzone w II połowie XIX w., pozostawione z nasadzeń przydrożnych. Skład gatunkowy roślinności obiektu był w tym czasie mało urozmaicony (rosło tu tylko 19 gatunków drzew i krzewów). Po budowie linii kolejowej obiekt, dawniej ładnie rysujący się w krajobrazie, pozbawiony został najcenniejszych widoków i nie posiadał już szczególnych walorów krajobrazowych.5

Ewa Bończak-Kucharczyk

Józef Maroszek

 

Źródła:

1 Dikov Aleksy, Spisok zemlevladenii v Grodnenskoj gubernii, Grodno 1890, s. 42

2 Bujnowski Walerian,. Powiat sokólski. Jego przeszłość i stan obecny, Warszawa 1939, s. 171; Włodek Józef, Nikodem Hryckiewicz i początek niepodległości w ziemi sokólskiej w latach 1918-1919, Tygodnik Powszechny, nr 13 z 16-27 marca 1978 r.

3 Interpelacja posła doktora Karola Polakiewicza i kolegów z Klubu Parlamentarnego Stronnictwa Chłopskiego do pana Prezesa Rady Ministrów, Ministra Spraw Wewnętrznych, Sprawiedliwości, Oświaty w sprawie nadużyć popełnionych przez Starostę i jego Zastępcę i Wydział Sejmikowy w Sokółce i przez Posła Nikodema Hryckiewicza przez naruszenie art. 22 Konstytucji, Warszawa 1926

4 Informacje ustne Bułatowicz Jadwigi z Hryckiewiczow, zam. w Boufałowie

5 Bończak-Kucharczyk Ewa, Maroszek Józef, Dokumentacja ewidencyjna ogrodu przy willi Hryckiewiczów w Boufałowie, Białystok 1985, maszynopis w posiadaniu Oddziału Wojewódzkiego Państwowej Służby Ochrony Zabytków w Białymstoku; Bończak-Kucharczyk Ewa, Maroszek Józef, Kucharczyk Krzysztof, Katalog parków i ogrodów zabytkowych województwa białostockiego, katalog szczegółowy hasło nr 22, Białystok 1988, maszynopis w posiadaniu Oddziału Wojewódzkiego Państwowej Służby Ochrony Zabytków w Białymstoku; Bończak-Kucharczyk Ewa, Maroszek Józef, Kucharczyk Krzysztof, Katalog parków i ogrodów zabytkowych dawnego województwa białostockiego, Stan z 1988 roku. Część szczegółowa, t. 1, Białystok 2000, s. 61-62

 

Słowa klucze: ewa bończak-kucharczyk, Boufałowo, ogród, józef maroszekKategoria:willowy