Terespol

Andrzej Philips

Barokowy ogród w Terespolu

Teren obecnego miasta - wieś Błotków była własnością Iwana Sapiehy z Kodnia. Później, od 1533 roku rodziny Hornostajów, a od 1591 roku Lwa Sapiehy, potem Krzysztofa Dorohostajskiego - marszałka Wielkiego Księstwa Litewskiego, który 15 czerwca 1609 roku ofiaruje wieś Błotków królowi Zygmuntowi III Wazie. Doceniając znaczenie Błotkowa leżącego przy trakcie do Brześcia, król ok. 1625 roku zbudował tutaj okazały królewski pałac założony na prostokącie, dwukondygnacyjny z czterospadowym dachem  i ośmioboczną wierzą od północy. Z tyłu za Pałacem rozciągał się jeden z najpiękniejszych w ówczesnej Polsce ogród królewski otoczony z trzech stron szerokim kanałem¹.

Jak podaje Encyklopedia PWN „barokowe ogrody, to kierunek w sztuce ogrodowej występujący w krajach europejskich w XVII i XVIII w. ukształtowany głównie we Francji przez A. Le Nôtre’a; cechowała go jedność kompozycyjna ogrodu z architekturą pałacu stanowiącą jednocześnie dominantę całości układu przestrzennego; rozległe układy obejmowały kolejno wzdłuż osi głównej: aleje dojazdowe, dziedziniec, pałac z oficynami, za pałacem — salon ogrodowy z parterem w szpalerach, aleje i gabinety ogrodowe; bogactwo urządzeń wodnych i rzeźb ogrodowych, dążenie do monumentalizmu i wspaniałości; główne przykłady: Francja — Wersal, Niemcy — Herenhausen, Sanssouci, Rosja — Peterhof, Austria — Schönbrunn, Polska — Oś Saska w Warszawie, Wilanów.

Taki ogród również istniał na terenie Terespola, akurat tam, gdzie obecnie są ogródki działkowe.

W książce „Von denen Schön Gärten” – Barocke Gartenkunst in Polen und Sachsen 1697 – 1763”² [O tych pięknych ogrodach – barokowa sztuka ogrodowa w Polsce i Saksonii 1697 – 1763] autor opisuje ogród w Terespolu, wraz z takimi niezapomnianymi ogrodami jak ogrody w Wilanowie, w Białymstoku, w Dreźnie i 34 innych znanych miejscowościach.

Autor tak opisuje ogród w Terespolu:

Pierwszy zespół Ogrodów Zamkowych w Terespolu (Błotków) powstał przed 1614 r. na polecenie króla Zygmunta III. Od XVIII wieku zamek był siedzibą skarbnika litewskiego Johanna Georga Fleminga. W tym czasie został rozbudowany i powstał nowy ogród. Wydłużony prostokąt otoczony z czterech stron kanałami stanowił podstawową formę całego założenia. Główną oś, biegnącą do łuku rzeki Bug, zaakcentowała dwurzędowa aleja lipowa, po bokach której rozmieszczono symetrycznie partery i gabinety z sieniami i „dziką” promenadą. Na końcu był ogród warzywny.

„Planta Generalna Ogrodu Terespolskiego…”projekt wstępny zespołu ogrodów”.Ogólny plan ogrodu. niesygnowany rysunek piórkiem na szkicu ołówkiem; ok. 1752, Muzeum Narodowe Kraków, Zbiory Czartoryskich

Kategoria:pałacowy