Dubów

Ogród dworski - swobodny, powstały około połowy XIX w. w wyniku przebudowy wcześniejszej, regularnej, kwaterowej kompozycji powstałej w XVI lub w XVII w. i rozbudowanej w wieku XVIII

Dawna nazwa: Dubów

Gmina: Łomazy

Położenie obiektu: na płaskim terenie, na wschód od traktu z Białej Podlaskiej do Łomaz, w sąsiedztwie łąk położonych na wschód od siedziby folwarcznej, a później dworskiej

Dubów powstał na terenie włości ortelskiej, która w 1501 lub w 1503 r. została nadana Lewkowi Bohowitynowiczowi, klucznikowi brzeskiemu.¹ We władaniu Bohowitynowiczów włość ta pozostawała do połowy XVI w. Założyli ono miasto Lewkowo (późniejszy Dokudów) stanowiące centrum dóbr, a w Ortelu za ich czasów wybudowano klasztor (obecnie nieistniejący), który miał być zlokalizowany „koło samego Wortału (Ortela), między wodami, blisko góry".² Być może w tym samym okresie został w ramach wewnętrznej kolonizacji dóbr założony także Dubów, chociaż bardziej prawdopodobne wydaje się, że folwark w Dubowie powstał dopiero w wieku XVII.

W II połowie XVI w. włość ortelska stała się królewszczyzną, a na początku XVII w. nastąpił jej podział w wyniku nabycia części z Lewkowem i Dubowem przez Sapiehę.³ Później, w XVII w., dobra te zostały włączone do bialskich posiadłości Radziwiłłów, którzy dążyli w tym czasie do „zaokrąglenia" swego stanu posiadania. Można przypuszczać, że w XVII w., podczas rozwoju gospodarki folwarcznej nastawionej na eksport zbóż folwark Dubowski otrzymał kształt znany później z inwentarza z 1736 r.

W inwentarzu tym czytamy m.in.

„1. Wjeżdżając do folwarku od Białej wrota podwójne tarciczne z furtą, która jest 3 gradusach z zakrętką, a u wrót zaszczepka ze skoblami żelaznymi, nad tymi dach draniczny, zły, za tą płot do browaru starego pod ostrokołem rzadkim bardzo

2. Tamże studnia stara, ocembrowanie złe, stare, przy tej koryto stare z żurawiem i wiadrem

3. Za tą chlew, co quondam bywał browar dla drobiazgu dranicami pobity, z trzema przegrodami, do niego drzwi mizernych dranicznych na biegunach, ten chlew z fundamentu reperacji potrzebuje, Za tym chlewem furta z tarcic stara na pastwisko niepokryta w płocie z ostrogiem.

4. Za tą piekarnia nowa dranicami pobita nowymi przez połowę, do sieni drzwi na biegunie z klamką, drugie zaś drzwi na tył, w sieni komin nowy, niedokończony. Z sieni do izby w lewej stronie na biegunie drzwi, okien małych 3 ze szkła, piec z kafli starych, kominek z piecem piekarnianym, z tej izby do komory drzwi na biegunie, z okienkiem małym szklanym. Powracając nazad przez sień piekarnia dawnego budowania, jednak pod jednym dachem, do tej drzwi na biegunie, piec piekarniany, okien cztery zwyczajnych piekarnianych, komin w sieni, przed tą piekarnią z gliny lepiony i na dach wywiedziony.

5. Wedle tej piekarni kurnik z sieńmi słomą poszyty, ale reperacji potrzebuje, do sieni drzwi na biegunie stare mizerne, do samego kurnika także drzwi stare

6. Za tym piwnica do nabiału dobra dranicami pobita, jednak wierzch reperacji potrzebuje, do niej drzwi z dranic na biegunie z zaszczepką i skoblem. Za tą kawałek płotu laskowanego po sam węgieł dworu.

7. Dwór zaś, do którego idąc ganek, w nim podłoga także i przed gankiem, na boku tego ganku deszczkami przepierzona, dach gontami pobity, ale stan zły. Wchodząc do [?], to jest do sieni drzwi na zawiasach i krukach żelaznych z zakrętką drewnianą. W sieniach komin murowany, a pośrodku w nim kuchenka. Tej kuchenki drzwi na wprost na zawiasach i krukach żelaznych z zakrętką, w prawej stronie izba pańska, do niej drzwi na zawiasach z zaszczepką. Podłoga z dylów rżniętych i pułap, okien 3 wpół odmykających się w ołów szklanych z zaszczepkami i zawiaskami żelaznymi, okiennice z tyłu zasuwane. Piec z kafli zielonych, kominek roboty murarskiej do komina murowanego wprowadzony, z tej do alkierza drzwi na zawiasach żelaznych, okno jedno w ołów robione wpół odmykające się z okiennicą. Z tyłu podłoga i pułap z dylów rżniętych, z tego alkierza drzwi do sieni na zawiasach i kruczkach żelaznych z haczkiem i skoblami. Powracając nazad przez sień do drugiej izby podstarościńskiej drzwi na zawiasach żelaznych i kruczkach z klamką i zaszczepką żelazną. Podłoga i pułap z dylów, przy drzwiach zaś szafka trzema półkami prastarej roboty, pod nią ławka, okien 3 w ołów robionych, wpół odmykających się, na zawiaskach, kruczkach, z zaszczepkami, piec z kafli zielonych stary z kominkiem murarskiej roboty do dawnego komina murowanego wprowadzonym. Z tej do komory drzwi do sieni na zawiasach, kruczkach z zaszczepką, haczkiem i skoblami żelaznymi, okna w ołów robione wpół odmykające się. Podłoga i pułap z dylów, z tej komory drzwi do sieni na zawiasach żelaznych z zaszczepką. Na tym budynku dach stary gontowy reperacji dużej potrzebuje. Za tym budynkiem płot stary laskowany do bramy Łomazkiej.

8. Brama Łomazka z wrotyma podwójnymi tarcicznymi i furtką, ta na sztorc pokryta, za tą bramą ostróg na płocie do gumna idzie stary. Niedaleko za wrotyma laskowanie stare do spichlerzyka.

9. Spichlerzyk dobry z przygankiem, do niego drzwi na zawiasach i krukach żelaznych z zaszczepką, dranicami pobity, ale dach stary, zły.

10. Dalej trochę sernik na 4 słupach, w górze laskowanie, do niego drzwi na biegunie z zaszczepką, ten gontami pobity. Za sernikiem laskowanie do obory.

11. Obora na koło obudowana z chlewami dwoma, a w jednym przegroda dla cieląt, także i szop dwie, te słomą pokryte. Na szopie i chliwie po szoru dranie, jednak dużej reperacji potrzebują. Do chliwów 2 wrot, jedne podwójne u jednego, a drugie u drugiego, w jedną stronę odmykających się.

12. W końcu szopy stajenka bardzo zła, drzwi bardzo małe z obory, na gumno wrota stare, pochylone, niepokryte.

13. Za tymi gumno drewniane o sześciu słupach słomą poszyte, tylko szor dranic na dole, wrot 4 na wylot z deszczek na biegunach.

1. Przy tym gumnie spichlerz częścią dranicami pobity, a częścią słomą poszyty, ten reperacji potrzebuje, do niego drzwi na biegunie, z zaszczepką i skoblem, pułap z dylów, podłoga stara także z dylów.

15. Za gumnem szopa przez połowę reperowana, a druga połowa potrzebuje ratunku, wrot dwoje z dranic mizernych, ta słomą poszyta.

16. Za gumnem sklep murowany dranicami pobity, ale dach stary, reperowania potrzebuje, do niego stare drzwi na biegunie z zaszczepką żelazną.

17. W tyle za gumnem szopa stara drewniana o czterech przęsłach wzdłuż, do niej wrota podwójne draniczne stare, złe i sama też dużej reperacji potrzebuje, gumno zaś wkoło ostrogiem na płocie obostrożone, ale ostróg stary. Wychodząc z gumna między parkanem z dylów starym, wrota tarciczne stare niepokryte z furtą.

18. Za tym parkanem stajnia słomą pokryta, na dole jeden szor dranic, do tej wrota tarciczne podwójne, po jednej stronie żłoby i jasła, na dole nie bawiąc reperacji zawoła.

19. Łaźnia nad sadzawką stara bez dachu i drzwi.

Sadzawki

Sadzawka za wrotyma pastewnikowymi grząska i nie zawsze bywa woda u niej, tylko jak mokre lata.

Pasieka

22 ulów pszczół starych

5 ulów pszczół młodych

43 pniów próżnych ze starymi ze starymi i złymi

Drzewa owocowego wisien etc. krzaków 3

Ogrody dworne

1. ogród za wrotyma do Łomaz

2. ogród za spichlerzykiem

3. ogród za chliwem

4. ogródek za piekarnią".⁴

Przytoczony inwentarz ukazuje założenie w Dubowie jako pełniące przede wszystkim funkcje użytkowe, jednak ogrodzone (z bramami wjazdowymi) i wyposażone w cztery użytkowe ogrody. Należy sądzić, że rozmierzono je nadając kwaterowy układ, przy czym część kwater zajmowały zabudowania (i podwórza), a część ogrody.

W roku 1736 założenie w Dubowie zajmowało prostokątny teren położony na wschód od drogi z Łomaz do Białej Podlaskiej od której prowadziły do niego dwie drogi - jedna od zachodu przez bramę Łomazką (która wyznaczała potem podłużną oś założenia biegnącą na południe od dworu) i druga od północy (która wyznaczała oś, na której wzniesiono dwór). Droga od północy (od strony traktu do Białej Podlaskiej) stanowiła dojazd główny i do folwarku wiodła od tej strony główna brama, przed którą odchodziła też w kierunku północno-wschodnim droga do Dokudowa. Za tą bramą (na południe od niej) mieścił się dziedziniec otoczony budynkami i zamknięty od południa budynkiem dworu wzniesionym na osi bramy wjazdowej i drogi dojazdowej. Na południe od dworu usytuowany był drugi dziedziniec otoczony zabudowaniami, przecięty drogą poprowadzoną po podłużnej osi założenia, a stanowiącą przedłużenie drogi wiodącej do folwarku od zachodu, skąd wjeżdżało się bramą Łomazką. Na wschód od zabudowań i dziedzińców znajdował się ogród (zapewne kwaterowy), przecięty drogą biegnącą wzdłuż podłużnej osi założenia, która przez bramę w jego ogrodzeniu biegła dalej na wschód do łąk. Na wschód od tego ogrodu (już za ogrodzeniem) mogły być pierwotnie wykopane dwie sadzawki (symetrycznie po obu stronach drogi do łąk), jednak w tym czasie istniała z nich tylko jedna (południowa), jako że woda bywała w niej jedynie w bardziej wilgotnych latach. Obok zabudowań (na północ i zachód od nich) istniały też trzy mniejsze ogródki o użytkowym charakterze (w tym jeden za brama Łomazką). O wyglądzie ogrodów dubowskich w XVII i XVIII w. nic bliższego dziś nie wiadomo, jednak opis w inwentarzu wskazuje na ich wyłącznie użytkowy charakter (nie było tam nawet sadku, gdyż odnotowano istnienie jedynie trzech krzewów owocowych związanych z pasieką położoną w południowej części założenia). Schemat kompozycji założenia w I połowie XVIII w. przedstawiony został na szkicu nr 1.

Schemat rozplanowania folwarku w Dubowie około 1736 r. - próba rekonstrukcji

Późniejsze inwentarze sporządzane w latach 1742, 1764, 1768 i 1793 nie odnotowują (poza zmianami w stanie zabudowań) istotniejszych zmian w rozplanowaniu folwarku. Występują w nich jednak różnice w sposobie przedstawiania ogrodów w Dubowie.⁵ Na przykład w inwentarzu z 1742 r. pisano: „... za dworem ... sadek pusty, w nim drzewa owocowego mało co jest i to dziczyzna. Przy nim zaraz jest i pasieczka płotem opleciona od sadku, a od pola i podwórza płotem żerdzianym, na nim ostróg leżący, częścią stary, częścią nowy. Pasieka, w niej pszczół ulów 12 starych. Tamże ulów starych, próżnych z złemi sztuk 34. Sadzawki 2, jedna za wrotyma, ta wcale zapłynęła błotem, druga pod Dokudowem zarybiona drobnymi rybkami". Jak wynika z tego inwentarza istniały w Dubowie sad owocowy i pasieka, a z innej części wynika, że folwark ten był obsadzony miododajnymi lipami. Można więc sądzić, że wzorem innych kwaterowych siedzib tego okresu owe lipy posadzono wzdłuż podziałów terenu na kwatery i przy granicach założenia.

Inwentarz z 1768 r. informuje z kolei, iż: „... Dziedziniec pomiędzy zabudowania różne, częścią parkanem, częścią żerdziami i sztakietami ogrodzony, w wielu miejscach reperacji potrzebuje, od obory zaś przez dziedziniec i pasieczny ogród aż do błota parkan z dylów wysoki, stary, niezły, a dalej ogród tenże ogród pasieczny z pastewnikiem do samego browaru chrustem i żerdziami zagrodzony". (W pasiece było wówczas 9 uli) Jak widać, w tym inwentarzu opisano jedynie dość ogólnie ogród pasieczny, omijając inne.

Inwentarz z 1793 r. wymienia za to dwa ogrody. „Ogrody 1-mo, za folwarkiem chmielnik, 2-do, za chmielnikiem ogródek, w którym kilka drzew owocowych i wisien znajduje się". Nie wspomina natomiast o pasiece, która zapewne o tego czasu uległa likwidacji.

Jak się wydaje użytkowy charakter folwarku Dubowskiego nie ulegał zmianie aż do początku XIX w., podobnie jak nie wprowadzano do tego czasu zasadniczych zmian w rozplanowaniu przestrzennym tej siedziby. Prawdopodobnie podczas przemarszu wojsk w 1812 r. Dubów został częściowo zniszczony, po czym po kilku latach go odbudowano. Inwentarz sporządzony w 1825 r. wymienia w Dubowie następujące obiekty:

Budynek mieszkalny i ekonomiczny wzniesiony w 1823 r.,

Budynek czeladny „bardzo dawnego budowania",

Sklep warzywny,

Chlewki na ptactwo,

Gumno składowe,

Szopę na skład siana,

Szopę starą,

Oborę w kwadrat mającą łokci 50 z okólnikiem, zbudowaną w 1815 r.,

Stajnię z wozownią,

Studnię z ocembrowaniem opadła,

Ogród niegdyś fruktowy, w którym teraz znajdowało się tylko grusz 4 i wisien szt. 14,

Sadzawkę jedną za folwarkiem, błotnistą i bardzo zarośniętą i opuszczoną, bez ryb, na użytek drobiu wykopaną,

Ogrody ekonomiczne 3 zajmujące morgów 3 ½, w których ziemia dobra, w tym: ogród pierwszy o powierzchni 1 morga, położony za folwarkiem i różnym warzywem obsiany, w którym też znajdował się chmielnik mający ćwierć morga, ogród drugi przy folwarku nowym (także mający powierzchnię 1 morga), różnym warzywem zasiany i kartoflami zasadzony oraz ogród trzeci na dziedzińcu naprzeciwko staj, mający 1 ½ morga, warzywem i kartoflami zasadzony.

Ogrodzenie folwarczne i przy zabudowaniu ekonomicznym (parkan z dylów w słupy postawiony) oraz ogrodzenia ogrodów i inne (płotem z chrustu).⁶

W przytoczonym inwentarzu pojawiają się informacje o nowych budynkach gospodarczych, ale także o starym i nowym folwarku (tj. o starym i nowym dworze rządców lub dzierżawców). Jak jednak można wnosić z Mapy Kwatermistrzostwa Wojska Polskiego wykonanej w 1839 r., wzniesienie nowego dworu nie spowodowało zasadniczych zmian istniejącego układu przestrzennego Dubowa.⁷ Budynek ten wzniesiono w miejscu, gdzie już wcześniej stały zabudowania tego folwarku, przy jednym z istniejących dziedzińców i ustawiono go, tak samo jak dwór wcześniejszy, frontem na północ do bramy wjazdowej od strony Białej Podlaskiej.

Inwentarz z 1825 r. sporządzony został na potrzeby sprzedaży Dubowa Józefowi Barwińskiemu⁸, który zapewne w początkach swojego władania koncentrował się na wymianie i reperacji zabudowań gospodarczych. Jednak około połowy XIX w. wzniósł też nowy, drewniany dwór (połowicznie zachowany do lat 80. XX w.), co było już związane z przebudową założenia. Nowy dwór ustawiono frontem na zachód (w kierunku bramy Łomazkiej) toteż droga wiodąca do założenia od zachodu stała się teraz główną drogą dojazdową do dworu. Była ona obsadzona aleją lipowo-kasztanowcową, dochodzącą do kolistego podjazdu zlokalizowanego na zachód od dworu. Na północ od podjazdu mieściła się część gospodarcza, przez którą biegła odchodząca od podjazdu na północ droga, stanowiąca kontynuację dawnego głównego dojazdu do starego dworu. Droga ta łączyła się z traktem do Białej na północ od założenia. Wokół podjazdu i na wschód od dworu urządzono ogród spacerowy o swobodnej kompozycji, stanowiący oprawę rezydencji nowego właściciela. Na wschód od ogrodu ozdobnego mieścił się sięgający do sadzawki sad, zajmujący mniej więcej teren siedemnastowiecznego ogrodu kwaterowego. Na południe od ozdobnej części założenia znajdował się ogród warzywny, w obrębie którego stał także czworak.

Po śmierci Józefa Barwińskiego w 1870 r. dobra po nim objął August Aleksander Eustachy Barwiński, który (zapewne zmuszony zmienionymi po uwłaszczeniu warunkami ekonomicznymi) już w 1870 r. sprzedał 152 morgi 215 prętów Benedyktowi Bessarabie, który na nabytych gruntach założył folwark zwany od nazwiska właściciela Bessarabia.¹⁰

W 1881 r. folwark Dubów liczył 1080 morgów (około 540 ha) gruntów, w tym 265 morgów (około 132 ha) gruntów ornych i ogrodów, 195 morgów (około 95 ha) łąk, 553 morgów (około 276 ha) lasu, 44 morgów (około 22 ha) nieużytków i placów i stało w nim 19 drewnianych budynków, funkcjonował browar oraz eksploatowano pokłady torfu.¹¹

W końcu XIX w. następował dalszy rozwój założenia, który jednak nie naruszał ukształtowanego wcześniej schematu kompozycyjnego. Powstały w tym czasie nowe warzywniki i sady, które zajęły teren położony na północny-zachód od założenia, między nim a szosą Biała Podlaska - Łomazy. Powiększona o te elementy kompozycja zajęła obszar o powierzchni około 8 ha.¹²

W 1913 r. August Barwiński przystąpił do parcelacji majątku sprzedając 172 morgi i 110 prętów na współwłasność Prokopowi Trochimiukowi oraz braciom Jerzemu i Mikole Sucharzewskim.¹³ Kontynuowaniu parcelacji przeszkodził wybuch I wojny światowej, ale po wojnie w 1923 r. podjęto akcję parcelacyjną. W tym czasie obszar majątku wynosił 452 morgów (około 226 ha), z czego ogrodów spacerowych 1 morgów, 230 prętów (około pół ha), ogrodów warzywnych 3 morgów, 241 prętów (około 1,5 ha), ziemi ornej 312 morgów (około 161 ha), łąk polnych 1 morgów, 118 prętów (około 0,5 ha), łąk oddzielnych 78 morgów, 5 prętów (około 39 ha), pastewników 25 morgów, 118 prętów (około 12,5 ha), zarośli 8 morgów, 105 prętów (około 4 ha), wód 8 morgów, 234 pręty (około 4 ha), pod budynkami 2 morgi, 177 prętów (około 1 ha). Na parcelację przeznaczono około 300 ha.¹⁴ Całość gruntów folwarcznych rozsprzedano chłopom z okolicznych wsi, a samo siedlisko dworskie kupił wówczas Prokop Trochimiuk.

W związku z tym, że stare, dworskie budynki gospodarcze były zbyt obszerne jak na potrzeby mającego tylko 26 ha ziemi nowego właściciela, po 1924 r. większość z nich została rozebrana. Rozebrano wtedy szopy, obory, silos na kukurydzę, czworaki stojące na południe od dworu, a także pół dworu.¹⁵

W okresie międzywojennym XX w. teren założenia funkcjonuje już jako duże gospodarstwo chłopskie z obszernymi sadami, co powoduje stopniowe zanikanie dawnej kompozycji ogrodów.

W czasie II wojny światowej obiekt nie doznał specjalnych zniszczeń. Przez pewien czas stacjonowały tu wojska niemieckie. W 1940 r. własność siedliska podzielono pomiędzy synów Prokopa Trochimiuka - Jana i Kazimierza. Po wojnie, do połowy lat 50. XX w. założenie ulegało postępującej dewastacji. Po 1956 r. zabudowania zostały zelektryfikowane, a około 1960 r. teren wokół założenia zmeliorowano. W latach 70. i 80. XX w. na terenie założenia (zwłaszcza w jego północnej części) wzniesiono różne nowe zabudowania gospodarcze oraz posadzono nowe drzewa i krzewy. W 1983 r. w południowej części założenia, nosząc się z zamiarem intensyfikacji hodowli ryb, wykopano nową, długą, prostokątną sadzawkę połączoną z sadzawką już istniejącą.¹⁶

Do lat 80. XX w. z dawnej kompozycji siedemnastowiecznego i osiemnastowiecznego folwarku zachowały się drogi dojazdowe prowadzące do założenia od północy i zachodu oraz sadzawka, a także kilka starych drzew z końca XVIII lub z początku XIX w. Przetrwało też kilka drzew sadzonych w I połowie XIX w. (po 1812 r.). Spośród elementów powstałych w Dubowie około połowy XIX w. do lat 80. XX w. zachowały się: pół dworu, aleja dojazdowa, lokalizacja sadu we wschodniej części założenia, lokalizacja zabudowań gospodarczych oraz część nasadzeń. Istniał ponadto sad założony w końcu XIX w. na zachód od części ozdobnej i gospodarczej założenia i istniała część szpalerów rosnących przy granicach tego sadu. Zachowała się także część nasadzeń dokonywanych po 1924 r. (jednak nie mających wiele wspólnego z dawną kompozycją obiektu).

Roślinność założenia nie była w latach 80. XX w. zbyt bogata i składała się z 26 gatunków drzew i krzewów. Stare drzewa grupowały się w alei dojazdowej, w szpalerach otaczających sady oraz w grupach rosnących w południowej części założenia. Najstarszymi drzewami obiektu były lipy pochodzące z początku XIX w. lub z końca wieku XVIII - 3 lipy o średnicach pni 100-120 cm, rosnące w pobliżu szosy oraz lipa o średnicy pnia 100 cm rosnąca przy podwórzu zlokalizowanym na południe od dawnego ogrodu ozdobnego. Stosunkowo liczna grupa starych drzew obiektu została posadzona w I połowie XIX w. lub około połowy tego stulecia. Do tej grupy należały lipy, klony i kasztanowce o średnicach pni 80-90 cm. Z II połowy XIX w. pochodziły lipy, klony, kasztanowce, wiązy, jesiony, olsze, topole i wierzby o średnicach pni 50-80 cm, rozrzucone w różnych rejonach założenia. Część starych drzew pochodziła w nasadzeń i samosiewów dwudziestowiecznych. Były to drzewa różnych gatunków, sprzed 1940 r., o średnicach pni 40-50 cm. Istotną rolę odgrywały w Dubowie drzewa i krzewy młode pochodzące z lat 70. i 80. XX w., gdyż praktycznie kompozycja ozdobnej części założenia składała się w latach 80. XX w. z takich właśnie nasadzeń. Młode drzewa uzupełniały też drzewostan alei dojazdowej i można je było spotkać także w innych częściach kompozycji. Młode samosiewy drzew rosły także nad sadzawką i nad rowem przy sadzawce oraz w szpalerze przy zachodniej granicy założenia.

Ze względu na położenie w otwartym terenie i w sąsiedztwie szosy do Łomaz obiekt był dobrze widoczny w krajobrazie. Wyróżniały się tam drzewa alei dojazdowej i ogrodów oraz kompleks sadów.¹⁷

EBK

Źródła:

¹ Górny Bolesław, Monografia powiatu bialskiego, Biała Podlaska 1939, s. 84; Wawrzyńczyk Alina, Rozwój wielkiej własności ziemskiej na Podlasiu w XV i XVI w., Wrocław 1951, s. 54

² Górny Bolesław, Monografia powiatu bialskiego, Biała Podlaska 1939, s. 84

³ Górny Bolesław, Monografia powiatu bialskiego, Biała Podlaska 1939, s. 84

⁴ AGAD, Archiwum Radziwiłłowskie, dz. XXV, nr 127, Rewizja gruntów hrabstwa bialskiego z opisaniem generalnym folwarków, młynów, karczem..., 1736 r., Opisanie folwarku Dubowskiego, s. 17-22

⁵ AGAD, Archiwum Radziwiłłowskie, dz. XXV, nr 129, Inwentarz hrabstwa bialskiego przy podaniu w administrację JM Panu Krzymowskiemu 1742 r., s. 15-16; AGAD, Archiwum Radziwiłłowskie, dz. XXV, nr 1174, Inwentarz folwarku Dubowa przez nas Urzędników dekretu Konfederacji Jeneralnej... 1764 r.; AGAD, Archiwum Radziwiłłowskie, dz. XXV, nr 936/1-2, Inwentarz folwarku Dubowskiego attynencji hrabstwa bialskiego..., 26 9^bris 1768 r. sporządzony; AGAD, Archiwum Radziwiłłowskie, dz. XXV, nr 2927/1-2, Inwentarz folwarków Ortela i Dubowa..., 20 Julij 1793 r.

⁶ AGAD, Archiwum Radziwiłłowskie, dz. XXV, nr 937, Inwentarz folwarku Dubowa do prawa wieczysto-przedażnego W. Józefowi Barwińskiemu wydanego z Inwentarza w roku 1825 M-ca października 12 dnia przez Rewizora Paneckiego zrobionego

⁷ AGAD, Zbiór Kartograficzny, Topograficzna Karta Królestwa Polskiego (1822-1843), Warszawa 1839, Skala 1: 126000 [tzw. Mapa Kwatermistrzostwa Wojska Polskiego]

⁸ AGAD, Archiwum Radziwiłłowskie, dz. XXV, nr 937, Inwentarz folwarku Dubowa do prawa wieczysto-przedażnego W. Józefowi Barwińskiemu wydanego z Inwentarza w roku 1825 M-ca października 12 dnia przez Rewizora Paneckiego zrobionego; Państwowe Biuro Notarialne w Białej Podlaskiej, Akta Hipoteki, nr 107

⁹ Informacje ustne Trochimiuka Kazimierza, zam. w Dubowie

¹⁰ AP Lublin, Okręgowy Urząd Ziemski w Lublinie, nr 1573, Akta parcelacji majątku Dubów

¹¹ Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, t. II, Warszawa 1881 r., s. 198

¹² Biblioteka Uniwersytecka KUL w Lublinie, Zbiory Kartograficzne, nr M 1720, Mapa taktyczna WIG, Skala 1:100000, ok. 1937 r., pas 41, słup 36, Biała Podlaska, druk Warszawa 193; Bończak-Kucharczyk Ewa, Oleksicki Antoni, Kucharczyk Krzysztof, Cichońska Barbara, Dokumentacja ewidencyjna założenia dworsko-ogrodowego w Dubowie, Biała Podlaska 1984, maszynopis w posiadaniu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie - Delegatury w Białej Podlaskiej

¹³ AP Lublin, Okręgowy Urząd Ziemski w Lublinie, nr 2573

¹⁴ AP Lublin, Okręgowy Urząd Ziemski w Lublinie, nr 2591

¹⁵ Informacje ustne Trochimiuka Kazimierza, zam. w Dubowie

¹⁶ Bończak-Kucharczyk Ewa, Oleksicki Antoni, Kucharczyk Krzysztof, Cichońska Barbara, Dokumentacja ewidencyjna założenia dworsko-ogrodowego w Dubowie, Biała Podlaska 1984, maszynopis w posiadaniu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie - Delegatury w Białej Podlaskiej

¹⁷ Bończak-Kucharczyk Ewa, Oleksicki Antoni, Kucharczyk Krzysztof, Cichońska Barbara, Dokumentacja ewidencyjna założenia dworsko-ogrodowego w Dubowie, Biała Podlaska 1984, maszynopis w posiadaniu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie - Delegatury w Białej Podlaskiej

Słowa klucze: ewa bończak-kucharczyk, ogród dworski, DubówKategoria:dworski