rejestracja
Strona głównaNowościSpis obiektówIndeks nazwiskPublikuj u nasTekstyInne źródła

informacjeKrynice

Park dworski - krajobrazowy, powstały po 1839 r. jako część większego założenia o kilku częściach funkcjonalnych, na miejscu barokowej kompozycji powstałej w XVIII wieku w wyniku przebudowy szesnastowiecznej siedziby dworskiej o kwaterowym układzie przestrzennym, po roku 1899 odrestaurowany i rozbudowany

Dawna nazwa: Krynice

Gmina: Krynice

Położenie obiektu: na południowym stoku wzgórza leżącego na południe od rzeki Kryniczki (i dużego zalewowego stawu na niej), a na wschód od drogi z Tomaszowa Lubelskiego do Zamościa, później także po zachodniej stronie tej drogi, na wschód od zabudowań wsi Krynice

 

Historia siedziby dworskiej w Krynicach sięga XV wieku, Już w 1531 istniała tutaj cerkiew,1 a właścicielami dóbr krynickich byli wówczas Oleśniccy.2 W 1568 r. właścicielem dóbr krynickich i znajdującego się w Krynicy folwarku był Łukasz Oleśnicki, m.in. w regestrach cła włocławskiego pod rokiem 1568 znajdujemy wpis, że Paweł Czichowski z dóbr Łukasza Oleśnickiego wywoził do Gdańska 40 łanów zboża.3 W 1578 r. Krynice były już własnością Marcina Oleśnickiego, który płacił pobór od 5 łanów, 24 zagród z rolą, 24 komorników, 1/8 łana i karczmy.4

Były to więc w XVI wieku dobra ludne i dobrze zagospodarowane, a tamtejsza siedziba dworska musiała zostać rozplanowana zgodnie z duchem renesansu, według wzorców rozpowszechnionych wśród dworzan królewskich. Nadano jej więc zapewne kwaterowy układ, przy czym poszczególne kwatery zajęte były przez dwór z towarzyszącymi mu zabudowaniami, budynki gospodarcze i ogrody. Dwór ulokowany został na wschód od zabudowań wsi, na stoku wzgórza, w pobliżu dużego stawu, tzw. jeziora.5 W pobliżu dworu znajdował się folwark, zajmujący chyba ze względu na sytuację terenową i wyższy niż obecnie poziom wód gruntowych niezbyt wielką powierzchnię. Na północ od zabudowań dworskich znajdowała się cerkiew, której ulokowanie wskazuje na to, że pierwotnie była to cerkiew dworska, wzniesiona przez dziedziców na potrzeby dworu, która dopiero później stała się cerkwią parafialną. Cerkiew musiała być połączona drogą z dworem, a inne lokalne drogi łączyły siedzibę dworską z wsią i okolicznymi osadami. Ten istniejący w XVI wieku układ drożny stał się zresztą podstawą rozplanowania założenia dworsko-ogrodowego w wiekach późniejszych.

Umieszczone na południowym stoku wzgórza ogrody dworskie, usytuowane zapewne na południe i zachód od dworu, miały prawdopodobnie charakter użytkowo-ozdobny, charakterystyczny dla wielu tzw. ogrodów włoskich, w których otoczone alejami lub szpalerami kwatery wypełniały najczęściej uprawy użytkowe, ale mogły tam też rosnąć kwiaty i zioła. Choć nie odnaleziono żadnych przekazów, które informowałyby o wyglądzie ogrodów, to biorąc pod uwagę korzystną, południową wystawę stoku ogrodowego, przypuszczać można, że uprawiano tam także winorośl. Domysły takie potwierdza pośrednio sporządzony dużo później, bo w 1680 r. inwentarz (a więc w epoce, gdy import stosunkowo tanich win węgierskich był bardzo rozpowszechniony). W inwentarzu tym znajdujemy wzmiankę, że w Krynicy „... ogród jest, za nim winnica".6

W nieznanym bliżej czasie, być może już na przełomie XVI i XVII w. dobra krynickie przeszły w ręce Wolińskich, a następnie pomiędzy 1680 a 1695 rokiem stały się własnością Głogowskich.7

Prawdopodobnie w wieku XVIII, być może po zakończeniu wojny północnej, przystąpiono do odbudowy siedziby krynickiej ze zniszczeń i dokonano przebudowy tej siedziby w duchu barokowym. Zapewne w tym czasie rozplanowany został teren, na którym stoi dzisiejszy dwór. Powstały wtedy tarasowe ogrody ozdobne i użytkowe opadające w kierunkach zachodnim i południowym, sąsiadujące z zabudowaniami stojącymi wokół dziedzińców. Stok wzgórza leżący na zachód od dworu zajmowały tam zapewne tarasy mieszczące partery ogrodowe, nad którymi biegła na zachód oś widokowa w kierunku ówczesnego traktu do Zamościa. Droga do założenia wiodła wówczas pewnie od południa, gdyż był to wtedy jedyny w miarę dostępny i najbardziej łagodny dojazd. Zabudowania gospodarcze zlokalizowane były w pobliżu dworu, być może w rejonie funkcjonującego w latach 80. XX w. ośrodka zdrowia. Winnice zapewne były już w tym czasie zlikwidowane, a ich miejsce zajęły ogrody ozdobne i użytkowe. Całość osiemnastowiecznej kompozycji zajmowała południową część kompozycji późniejszej - dziewiętnastowiecznej.

W II połowie XVIII w. dobra krynickie należały do Zarębskich.8 W roku 1802 Józef Zarębski sprzedał je swojemu synowi Ignacemu za 10500 złotych.9 Być może po tej sprzedaży wzniesiony został murowany dwór, którego sytuacja nawiązuje do barokowego układu założenia. Dwór ten zapewne zastąpił stojący tu wcześniej dwór drewniany.10

W latach 20. XIX w. w pobliżu siedziby dworskiej w Krynicach ulokowano duży magazyn solny, który stanął na zachód od traktu zamojskiego. Zabudowania tego magazynu otaczały z trzech stron obszerny prostokątny dziedziniec tworząc otwartą w kierunku wschodnim podkowę.11 Dały one początek późniejszemu rozwojowi zachodnich, gospodarczych części założenia. W tym samym mniej więcej czasie została zniszczona unicka już wtedy cerkiew w Krynicach. Przyłączenie unitów w 1839 r. do prawosławia zadecydowało o tym, że cerkwi już nie odbudowano, a wierni przeszli na katolicyzm. Po cerkwi pozostał jedynie cmentarz z nielicznymi nagrobkami.12

W roku 1839 Krynice ponownie wróciły do Głogowskich, gdyż w tym właśnie roku od spadkobierców Władysława Zarębskiego, syna Ignacego, nabyli je Stanisław i Ksawera Głogowscy.13

Za sprawą Głogowskich, którzy władali Krynicami od 1839 do 1874 r., dokonano przebudowy założenia tworząc tu, zapewne etapami, rozległy park krajobrazowy. W latach 60. i 70. XIX w. założenie posiadało już kilka wyodrębnionych części funkcjonalnych, których układ znany jest z planu wykonanego w 1871 r. Dominował tam obszerny park krajobrazowy położony we wschodniej części założenia i otaczający położony na stoku wzgórza dwór. Na wschód od dworu leżał trójkątny dziedziniec połączony drogą z kompleksem budynków gospodarczych, stojących wokół dziedzińców przy drodze biegnącej po granicy parku i łąk. Budynki te zajmowały południową część założenia. Z parkiem sąsiadowały naturalne grupy leśne włączone w skład krajobrazowej kompozycji, w tym las ciągnący się wzdłuż drogi do Janówki (dziś drogi do Majdanu Sielca), zwany „na cmentarzu", zapewne na pamiątkę nieistniejącej już cerkwi. Obok zabudowań gospodarczych, pomiędzy nimi a parkiem mieściły się 3 ogrody użytkowe. Kolejny ogród warzywny leżał na północny-zachód od parku. Na zachód od drogi do Zamościa nadal funkcjonował magazyn solny z zabudowaniami ustawionymi w podkowę wokół dziedzińca, który od strony wschodniej zamknięty był osobnym budynkiem (zapewne rządcówką). Inne budynki, w tym karczma i wzniesione po 1864 r. czworaki, stały na północny-wschód i wschód od magazynu solnego, po obu stronach traktu zamojskiego.

Park ograniczony był od południa i wschodu traktem zamojskim i drogą do Dzierążni. W południowej części tego terenu poprowadzono swobodnie biegnące drogi spacerowe, pomiędzy którymi pozostawiono naturalne grupy drzew i krzewów. Do założenia przyłączono również teren wzgórza leżącego na wschód od dworu, na którym zlokalizowano sady. Całość parku ogrodzona była drewnianym parkanem.

Część gospodarczą usytuowano po zachodniej stronie traktu zamojskiego, a jej rozwój przypadał zapewne na okres pouwłaszczeniowy, kiedy to większa własność ziemska przechodziła na intensywniejsze sposoby gospodarowania (m.in. zastosowanie płodozmianu). Zabudowania folwarczne ustawione były wokół dwóch dziedzińców, pomiędzy którymi znajdowała się rządcówka (w pobliżu świerka rosnącego jeszcze w latach 80. XX w.).14

W roku 1864 na mocy ukazu uwłaszczeniowego z dóbr Krynice przekazano włościanom z wsi Krynice 459 morgów i 104 pręty ziemi (około 229,5 ha), włościanom wsi Polany 530 morgów i 110 prętów (około 265 ha) oraz włościanom z Majdanu 257 morgów i 296 prętów (około 128,5 ha).15

W latach następnych wzniesiono w Krynicach zespół czworaków, których większość ulokowano w sąsiedztwie traktu zamojskiego. Tam też stała, na północ od tej drogi, karczma.

W roku 1874 dobra objął po rodzicach Jan Franciszek Ignacy Głogowski, który władał nimi do 1899 r.16 W roku 1883 obszar dóbr wynosił 319 morgów ziemi uprawnej (około 159,5 ha) i 120 morgów lasu (około 60 ha).17

W latach 70. XIX w. zlikwidowany został magazyn solny. Część jego budynków rozebrano, pozostawiając jedynie budynek główny, który przejęła gmina, która urządziła w nim areszt gminny.18

Do końca władania Jana Głogowskiego (do 1899 r.) nie przeprowadzano w założeniu większych inwestycji. Był on bowiem nienajlepszym gospodarzem i część zabudowań, w tym dwór, poszła za jego czasów w ruinę. Likwidacji uległa też część gospodarcza położona na południe od dworu (pozostał tam jeden tylko budynek), toteż funkcje gospodarcze przejęła zachodnia część założenia, której budynki nadal otaczały prostokątny dziedziniec położony na zachód od rządcówki, przed którą znajdował się trapezoidalny gazon, obok którego stała kapliczka. Budynki te otoczone były regularnymi ogrodami użytkowymi. Przy trakcie zamojskim skupiały się też czworaki, stała tam także karczma i zlokalizowana była studnia. Pewne zmiany zaszły do tego czasu w parku, m.in. drogi spacerowe w południowej części parku przybrały formę zbliżoną do znanej z lat 80. XX w.

W roku 1899 Jan Głogowski sprzedał dobra Krynickie Grzegorzowi Lipczyńskiemu.19 Właściciel ten, dysponując odpowiednim kapitałem, przystąpił do renowacji założenia, w czasie której ukształtowany już układ przestrzenny założenia nie uległ jednak zasadniczym zmianom, co obrazuje plan z 1904 r. Wyremontował przede wszystkim dwór, który w ostatnich latach rządów Głogowskiego stał opuszczony gdyż właściciel mieszkał w rządcówce przy folwarku (rozebranej w latach 60. XX w.).20 Poza tym istotnym przeobrażeniom poddano w tym czasie park, w którym dokonano nowych nasadzeń brzóz, grabów, świerków i topól białych. Starannie pielęgnowano też stary drzewostan i drogi spacerowe. Grzegorz Lipczyński zatrudniał ogrodnika, do którego należało pielęgnowanie parku.21

Na przełomie XIX i XX w. miejscowa ludność wyznania rzymskokatolickiego, mając poparcie mieszkańców wsi Polany, Polanówek i Majdan czyniła intensywne starania o wybudowanie w Krynicy kościoła i stworzenie tu parafii. Popierał te starania również Grzegorz Lipczyński, sam także zainteresowany budową kościoła ze względu na dużą odległość od dotychczasowej parafii w Łabuniach, wynoszącą 16 km. Przeznaczył więc na ten cel w 1919 r. część gruntów położonych w północno-zachodniej części założenia dworskiego, w miejscu gdzie dotąd znajdowały się ogrody warzywne. Przy pomocy miejscowej ludności wykarczowano tam krzaki, rozkopano skłon wzgórza i rozplantowano nawiezioną ziemię przygotowując ten teren pod przyszły kościół i plebanię. Umożliwiło to zakończenie przez budowniczego Jana Tocza w 1920 r. budowy świątyni. Na własnego proboszcza parafia musiała jednak czekać do 8 lipca 1925 r.22 Krótko po jego przybyciu ogrodzono cmentarz kościelny, zabudowania i ogród plebanijny żywopłotem i drutem kolczastym na dębowych słupach. Na cmentarzu znajduje się grobowiec rodziny Lipczyńskich wybudowany w latach 20. XX w. w stylu neogotyckim. Grobowiec poświęcony był pierwotnie synowi Grzegorzowi Lipczyńskiego - Stefanowi, kawalerowi orderu Virtuti Militari, który poległ w wieku dwudziestu lat 16 kwietnia 1919 r. w szarży pod Lidą na Litwie jako żołnierz 7 pułku ułanów wojsk polskich.23 Zapewne wraz z budową grobowca żona Grzegorz Lipczyńskiego - Zofia - wysadziła główną aleję cmentarną sosnami, z których 3 rosły nadal w końcu lat 80. XX w.

W 1926 r. Grzegorz Lipczyński wydzierżawił Kościołowi na lat 40 z prawem do prolongaty za 10 złotych czynszu rocznego 200 prętów lasu koło plebanii i darował parafii 54 pręty ogrodu warzywnego między szosą a plebanią, z warunkiem usunięcia kosztem parafii czworaka. W 1927 r. czworak rozebrano i przeniesiono, a ogród przyłączono do plebanii i ogrodzono.24

We wrześniu 1939 r. w rejonie Krynic toczyły się walki pomiędzy wojskami polskimi i niemieckimi (o czym świadczą m.in. groby żołnierzy polskich i niemieckich na cmentarzu parafialnym). Samo założenie ani w okresie działań wojennych, ani podczas okupacji nie uległy zniszczeniom. Grzegorz Lipczyński zmarł 11 czerwca 1942 r. w wieku osiemdziesięciu trzech lat i został pochowany obok syna w grobowcu rodzinnym. Zofia Lipczyńska opuściła Krynice po wyzwoleniu, ale jeszcze przed parcelacją majątku.

Po przeprowadzeniu parcelacji umieszczono we dworze szkołę, która mieściła się tu do około 1960 r. Następnie budynek dworu zaadaptowano na potrzeby Ośrodka Zdrowia i umieszczono w nim także aptekę, funkcjonującą tu do 1973 r., kiedy to i Ośrodek i aptekę przeniesiono do nowo wybudowanego obiektu, wzniesionego w południowo-zachodniej części założenia. Dwór zaś, po ponownej adaptacji, do 1975 r. pełnił funkcję Klubu Rolnika i Świetlicy. W roku 1975 z braku funduszy na konserwację tego budynku, decyzją władz gminy przeznaczono go do rozbiórki.25 Rozbiórki tej jednak nie wykonano i jeszcze w 1986 r. stała ruina tego budynku.

Podział terenu założenia po roku 1944 pomiędzy różnych użytkowników przyczynił się do dewastacji kompozycji, której wynikiem było prawie całkowite zniszczenie dawnego układu zachodnich części założenia, gdzie zachowały się zaledwie 3 stare budynki, zaś cały teren zagospodarowano w nowy sposób - został on w większości zajęty przez nowe zagrody chłopskie. Podobny los spotkał czworaki i ich otoczenie. Kompozycja części wschodniej w znacznym stopniu uległa przekształceniu przez zarastający duże połacie parku las.

Schemat układu przestrzennego wschodniej części założenia, pomimo licznych wycinek drzew (wycięto m.in. dwie sosny amerykańskie rosnące przed frontem dworu)26 został jednak w okresie powojennym zachowany. Park nie był jednak konserwowany, a nawet nie był użytkowany, więc zarastał samosiewami drzew i krzewów, w końcu lasem. Nieopodal cmentarza wzniesiono natomiast pomnik.

Trudno powiedzieć, czy do lat 80. XX w. z szesnastowiecznej kompozycji siedziby dworskiej w Krynicach zachowały się jakieś elementy. Można przypuszczać, że przetrwała od tego czasu część dróg dojazdowych. Nadal za to istnieje staw zalewowy na rzece Kryniczce, który istniał już w XVI wieku. Z barokowej osiemnastowiecznej kompozycji Krynic zachowały się: lokalizacja dworu, oś widokowa biegnąca od dworu na zachód i przebieg gościńca do Zamościa. Z krajobrazowej kompozycji powstałej w Krynicach po 1939 r. zachowały się do lat 80. wieku XX: ruiny dworu, drogi biegnące wzdłuż północnej i południowej granicy założenia, droga biegnąca po granicy parku i łąki, wnętrze łąki w południowej części kompozycji, droga do wsi, sytuacja parku, część lasów sąsiadujących z parkiem oraz duża liczba drzew parkowych sadzonych około połowy XIX w. i w II połowie tego stulecia. Z elementów wprowadzonych po 1899 r. zachowały się: drogi w południowej części parku, sady na wschód od parku oraz część drzew sadzonych w końcu XIX w. i na początku wieku XX. Z lat 1919-1920 przetrwały kościół i cmentarz, choć otoczenie kościoła uległo dużym zmianom. Na cmentarzu zachował się też neogotycki grobowiec rodziny Lipczyńskich. Poza tym, z okresu międzywojennego przerwała część nasadzeń i zachowały się dwa budynki wzniesione w tym okresie w części gospodarczej oraz dawny Urząd Gminy (w latach 80 XX w. poczta), dawny areszt gminny (w latach 80. XX w. budynek mieszkalny) i dawna szkoła (a latach 80, XX w. budynek mieszkalny). Tak więc można było uznać Krynice za obiekt zachowany częściowo, w znacznym stopniu zdewastowany i przekształcony, ale wciąż cenny, tak pod względem kompozycyjnym, jak i przyrodniczym.27

W roku 1986 roślinność obiektu była bardzo bogata i urozmaicona, zarówno pod względem wieku, jak i pod względem składu gatunkowego (rosło tu 56 gatunków drzew i krzewów). Rozmaitość ta dotyczyła jednak głównie wschodniej części dawnego założenia, gdyż na zachód od szosy do Zamościa zachowała się bardzo niewielka liczba starych drzew. Część drzew parku pochodziła z dawnej kompozycji, część posadzono w latach 70. i 80. XX w., a część wyrosła w wyniku sukcesji naturalnych zbiorowisk roślinnych. Te ostatnie tworzyły gęsty las zarastający park, a poza tym w obręb założenia włączony został też naturalny las sąsiadujący z cmentarzem. Na skutek zarośnięcia znacznych połaci parku młodym lasem, dawne kompozycje roślinne tego terenu uległy zatarciu i były trudne do odczytania, zwłaszcza, że wiele starych drzew usunięto.28

Stare drzewa Krynic można było podzielić na kilka grup wiekowych. Drzewa najstarsze pochodziły z końca XVIII wieku lub z początku wieku XIX. Należały do nich: dąb szypułkowy o średnicy pnia 160 cm, rosnący w pobliżu Ośrodka Zdrowia, dąb szypułkowy o średnicy pnia 133 cm, także rosnący w pobliżu Ośrodka Zdrowia, dąb bezszypułkowy o średnicy pnia 120 cm, rosnący przy drodze oddzielającej park od łąki, lipa drobnolistna o średnicy pnia 130 cm, rosnąca na łące na północ od boiska, buk zwyczajny o średnicy pnia 150 cm, rosnący w południowo-zachodnim narożniku cmentarza grzebalnego oraz dwa klony pospolite o średnicach pni 115 i 120 cm, rosnące nad rowem przy zachodniej granicy parku. Wszystkie te drzewa, oprócz dębu o średnicy pnia 160 cm (który miał około 65% zdrowotności), miały charakter pomnikowy. Kolejną grupę wiekową stanowiły drzewa posadzone około połowy XIX w., osiągające średnice pni od 90 do 115 cm, a w przypadku topól białych od 105 do 160 cm. Oprócz białodrzewów należały do tej grupy wiekowej rosnące w różnych częściach założenia klony, lipy, jawory, dęby, kasztanowce i buki. W II połowie XIX wieku posadzone zostały drzewa różnych gatunków o średnicach pni 70-90 cm. Z przełomu XIX i XX w. pochodziły drzewa o średnicach pni 60-70 cm, a z początku XX w. i z okresu międzywojennego drzewa o średnicach pni 40-65 cm. Młode drzewa tworzyły grupy, zarośla i lasy. Część rosła w rzędach i szpalerach przydrożnych. Wśród krzewów największy udział miały samosiewy, ale zachowała się także część nasadzeń parkowych.29

Funkcje obiektu w krajobrazie mimo zniszczeń nadal były duże. Rozległy teren parku, cmentarza i lasów zajmujących górujące nad wsią wzgórze wpływał na wygląd i atmosferę całej miejscowości. Zachował się tu widok z tarasu dworskiego w kierunku zachodnim, jednak zanikły inne osie widokowe łączące wzgórze z doliną rzeki i stawem. Tereny te widoczne były tylko z cmentarza przykościelnego i z miejsca, w którym stoi pomnik. Obfita i urozmaicona roślinność parku zwracała uwagę z daleka. Stanowiła też kompleks o dużej wartości przyrodniczej, mający wyraźny wpływ na kształtowanie warunków mikroklimatycznych miejscowości.30

Ewa Bończak-Kucharczyk

Krzysztof Kucharczyk

 

Ruiny dworu w Krynicach

Krynice - ruiny dworu w otoczeniu drzew parkowych - stan współczesny

www.roztocze.org.pl

 

Źródła:

1 Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, Warszawa 1900, s.176

2 Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, Warszawa 1900, s.176

3 Regestra thelonei aquatici vladislavinsis saeculi XVI, wyd. St. Kutrzeba I Fr. Duda, Kraków 1915, s. 215

4 Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, Warszawa 1900, s.176

5 Skrzyńska Kazimiera, Krynice, t. IV, Wisła 1890, s. 79-122 - autorka podaje m.in. legendy z Krynic mówiące o istnieniu niegdyś w miejscu jeziora miasta, później zatopionego

6 AP Lublin, Księgi grodzkie grabowieckie, nr RMO 94, s. 1530-1531, Inwentarz wsi Krynice, 1680 r.

7 AP Lublin, Księgi grodzkie grabowieckie, nr RMO 100, s. 1183-1186, Inwentarz wsi Krynice, 1695 r.

8 AP w Zamościu, Państwowe Biuro Notarialne w Tomaszowie Lubelskim, Akta hipoteki, Księga hipoteczna dóbr Krynice

9 AP w Zamościu, Państwowe Biuro Notarialne w Tomaszowie Lubelskim, Akta hipoteki, Księga hipoteczna dóbr Krynice

10 Katalog Zabytków Sztuki, t. VIII, z. 17, Warszawa 1982, s. 25-26 - datuje dwór w Krynicach na I połowę XVIII w.; Brykowski Ryszard, Drugi remont zabytków (dawny powiat tomaszowski) [w:] Spotkania z zabytkami 1982, z. 8, s. 37, fot. 15

11 AP w Zamościu, Państwowe Biuro Notarialne w Tomaszowie Lubelskim, Akta hipoteki, Księga hipoteczna dóbr Krynice, plany magazynu solnego

12 AGAD, Zbiór Kartograficzny, Topograficzna Karta Królestwa Polskiego (1822-1843), Warszawa 1839, Skala 1: 126000 [tzw. Mapa Kwatermistrzostwa Wojska Polskiego] - mapa ta nie odnotowuje w Krynicach obiektu sakralnego; Kronika parafii rzymskokatolickiej w Krynicach - wspomniano w niej o istnieniu na cmentarzu dwóch nagrobków z 1805 r., co świadczy, że jeszcze na początku XIX w. cmentarz był użytkowany

13 Informacje ustne Słowińskiego Mikołaja, zam. w Krynicach

14 AP w Zamościu, Państwowe Biuro Notarialne w Tomaszowie Lubelskim, Akta hipoteki, Księga hipoteczna dóbr Krynice

15 AP w Zamościu, Państwowe Biuro Notarialne w Tomaszowie Lubelskim, Akta hipoteki, Księga hipoteczna dóbr Krynice

16 AP w Zamościu, Państwowe Biuro Notarialne w Tomaszowie Lubelskim, Akta hipoteki, Księga hipoteczna dóbr Krynice

17 Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV, Warszawa 1883, s. 756-757

18 Informacje ustne Słowińskiego Mikołaja, zam. w Krynicach

19 AP w Zamościu, Państwowe Biuro Notarialne w Tomaszowie Lubelskim, Akta hipoteki, Księga hipoteczna dóbr Krynice

20 Informacje ustne Klicha Antoniego, zam. w Krynicach, byłego ogrodnika dworów w Krynicy i Kryniczkach; Informacje ustne Pasiecznego Edwarda, zam. w Krynicach

21 Informacje ustne Pasiecznego Edwarda, zam. w Krynicach, byłego sekretarza gminy w Krynicach; Informacje ustne Klicha Antoniego, zam. w Krynicach, byłego ogrodnika dworów w Krynicy i Kryniczkach - Grzegorz Lipczyński szczególnej opiece ogrodnika polecał pomnikowy dąb rosnący na południe od dworu. Z dębem tym związana jest legenda, która głosi, że odpoczywał pod nim Napoleon podczas wyprawy na Rosję.

22 Kronika parafii rzymskokatolickiej w Krynicach - Kościół w Krynicy został zbudowany z elementów rozebranego, nowego kościoła w Horyszowie

23 Epitafium Stefana Lipczyńskiego wmurowane w ścianę kaplicy grobowej Lipczyńskich

24 Kronika parafii rzymskokatolickiej w Krynicach

25 Informacje ustne Pasiecznego Edwarda, zam. w Krynicach, byłego sekretarza gminy w Krynicach

26 Informacje ustne Klicha Antoniego, zam. w Krynicach, byłego ogrodnika dworów w Krynicy i Kryniczkach

27 Bończak-Kucharczyk Ewa, Oleksicki Antoni, Kucharczyk Krzysztof, Oleksicki Jerzy, Dokumentacja ewidencyjna założenia dworko-ogrodowego w Krynicach, Zamość 1986, maszynopis w posiadaniu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie - Delegatury w Zamościu

27 Bończak-Kucharczyk Ewa, Oleksicki Antoni, Kucharczyk Krzysztof, Oleksicki Jerzy, Dokumentacja ewidencyjna założenia dworko-ogrodowego w Krynicach, Zamość 1986, maszynopis w posiadaniu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie - Delegatury w Zamościu

28 Bończak-Kucharczyk Ewa, Oleksicki Antoni, Kucharczyk Krzysztof, Oleksicki Jerzy, Dokumentacja ewidencyjna założenia dworko-ogrodowego w Krynicach, Zamość 1986, maszynopis w posiadaniu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie - Delegatury w Zamościu

29 Bończak-Kucharczyk Ewa, Oleksicki Antoni, Kucharczyk Krzysztof, Oleksicki Jerzy, Dokumentacja ewidencyjna założenia dworko-ogrodowego w Krynicach, Zamość 1986, maszynopis w posiadaniu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie - Delegatury w Zamościu

30 Bończak-Kucharczyk Ewa, Oleksicki Antoni, Kucharczyk Krzysztof, Oleksicki Jerzy, Dokumentacja ewidencyjna założenia dworko-ogrodowego w Krynicach, Zamość 1986, maszynopis w posiadaniu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie - Delegatury w Zamościu

 

Inne źródła:

AP w Zamościu, Państwowe Biuro Notarialne w Tomaszowie Lubelskim, Akta hipoteki, Księga hipoteczna dóbr Krynice, odrys planu folwarku z 1871 r.

AP w Zamościu, Państwowe Biuro Notarialne w Tomaszowie Lubelskim, Akta hipoteki, Księga hipoteczna dóbr Krynice, Plan dóbr Krynice z 1904 r.

Austriacka wojskowa mapa sztabowa z 1914 r., w posiadaniu Tomasza Wiśniewskiego, zam. w Białymstoku

Barszczewska Leokadia, Parki wiejskie byłego powiatu tomaszowskiego, Lublin 1977, praca magisterska na UMCS w Lublinie pod kierunkiem prof. D. Fijałkowskiego, maszynopis w posiadaniu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie - Delegatury w Zamościu

Fijałkowski Dominik, Kseniak Mieczysław, Parki wiejskie Lubelszczyzny, Warszawa 1983

Górak Jan, Materiały do historii parków zabytkowych w woj. Zamojskim, Zamość 1980

Informacje o parkach wiejskich w woj. zamojskim, Zamość 1976, maszynopis w posiadaniu Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody

Katalog zabytków sztuki w Polsce, Dawne woj. lubelskie, t. VIII, z. 17, Tomaszów Lubelski i okolice, Warszawa 1982

Kraus F., Krynice w pow. tomaszowskim, t. IV, Wisła 1890, s. 79-122

Łabędzki J., Krynice, Park dworski, Inwentaryzacja dendrologiczna, Lublin 1977, maszynopis w posiadaniu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie

Skarżyński K., Wieś Krynice w Tomaszowskim, Wisła 1890, z. 1, s. 80-112

 

 


Słowa klucze: ewa bończak-kucharczyk, park dworski, Krynice, krzysztof kucharczykKategoria:dworski