rejestracja
Strona głównaNowościSpis obiektówIndeks nazwiskPublikuj u nasTekstyInne źródła

informacjeMiejscowe wzorce sztuki ogrodowej

 

Fragment części ogólnej „Katalogu parków i ogrodów województwa białostockiego” z 1988 r.

[Poniższej cytowany jest tekst z Katalogu z 1988 r.]

[Zmieniono jednak odwołania do haseł katalogu szczegółowego, przystosowując je do prezentacji obiektów na tym portalu]

 

 Nowy rozdział w umiejętności kształtowania przestrzeni założeń ogrodowych rozpoczyna się na terenach dzisiejszej Białostocczyzny w latach 80-tych i 90-tych XVII w. Przełomowymi okazały się tu dwie ważne inwestycje, obie kierowane przez znakomitego architekta i planistę Tylmana z Gameren. Zaprojektował on i przeprowadził przebudowę rezydencji w Białymstoku dla potrzeb Stefana Branickiego i rezydencji w Knyszynie (dawnego folwarku – zob. Knyszyn) dla potrzeb Władysława Glińskiego W obu wypadkach dostrzec można analogie do Wilanowa i projektowanego przez tegoż Tylmana Nieborowa. Układy rezydencji knyszyńskiej i białostockiej uległy istotnym przemianom, przeorientował je, narzucając ściśle uporządkowany osiowy system. W Knyszynie zbudowano pałac i dwa pawilony przy dziedzińcu usytuowanym na osi kompozycyjnej, którą to oś w ogrodzie (założonym jeszcze w poł. XVI w.) podkreślała aleja lipowa dzieląca kwatery ogrodu. W ten sposób osiowej przebudowie uległ kompozycja o metryce jeszcze wczesnorenesansowej.

Jeszcze dalej zmiany poszły w rezydencji białostockiej Branickich (zob. Białystok - park pałacowy), którą do tego czasu zdążono już przekształcić w duchu barokowym i która posiadała ogród z salonem (obok pałacu) i boskietami w części przylegającej do stawów wykopanych na rzece Białej. Tylman z Gameren znacznie rozbudował starą murowaną „kamienicę”, zmieniając jej elewacje – dawnej ogrodowej nadał charakter głównej, a dawny fronton skierował na ogród. W miejscu części kwater starego ogrodu urządzono dziedziniec (przy którym ustawiono dwa pawilony), oddzielony od pozostałych kwater murem i bramą usytuowaną na osi głównej. Oś tę podkreślała droga wyprowadzona między boskietami i dalej po grobli między stawami. Nowy ogród umieszczono w miejscu wcześniejszej zabudowy i dziedzińca. Wypełniały go boskiety przedzielone parterem i szeroką drogą spacerową biegnącą aż do muru oporowego i fosy-kanału. Ogród ten cechowało stosowanie zasad szkoły francuskiej XVII w., uwzględniającej trójstopniowy podział przestrzeni: parterów, gabinetów i wysokopiennych boskietów. Schemat zakomponowania przestrzeni rezydencji Branickich wprowadzony przez Tylmana z Gameren nie uległ zasadniczej zmianie i w XVIII w. w czasie przebudowy dla potrzeb Jana Klemensa Branickiego, gdy doczekał się dalszego rozwinięcia.

Projekty Tylmana z Gameren zrealizowane w Białymstoku, Knyszynie, a być może również w Dobrzyniewie Dużym służyły jako wzorzec mniej zamożnym grupom szlachty podlaskiej, toteż zarówno w starych, przebudowanych wówczas założeniach, jak i w nowych dają się odczuć przemiany będące repliką mody na ogrody francuskie. Zaakcentowanie jednej osi kompozycyjnej, z dziedzińcem, dworem i głównej drogi spacerowej na tej osi odnajdujemy m.in. w: Grodzisku (ok. 1709 r.), Jasionówce, Kalnicy, Klukowiczach, Korycinie, Krupicach Boguszkach, Krynkach, Lewickich, Mostowlanach, Nurcu, Pisarzowcach, Rudce, Siemiatyczach, Strabli, Markowie Wielkim, Sutnie, Szczytach Dzięciołowie, Tołoczkach Małych, Tryczówce – Złotnikach, Trzyrzeczu, Turku, Waliłach, Zajączkach – Kożanach, Żuchowie, Bogdańcu, Buzunach, Bystrem i Hieronimowie. Wymienione obiekty ulegały przekształceniom w różnym czasie. Tworzą one razem z innymi założeniami liczną grupę kompozycji osiowych.

Po przebudowie zarówno ogród knyszyński jak i ogród białostocki pozostały ogrodami kwaterowymi. Zróżnicowano tam funkcje, wysokość i wystrój poszczególnych kwater, ale zachowano, mimo zaakcentowania głównej osi, zasadę podziału terenu ogrodu na regularne, kwadratowe lub prostokątne części o zbliżonej wielkości. Zasada ta zostanie naruszona dopiero w osiemnastowiecznych kompozycjach osiowych i wieloosiowych. Do tego czasu niepodzielnie królują ogrody kwaterowe w różnym stopniu odwzorowujące formy obiektów wzorcowych.

W latach 30-tych XVIII w. rozpoczęto przebudowę Białegostoku i okolic, której wynikiem było nie tylko przekształcenie rezydencji, ale także powstanie w dorzeczu rzeki Białej rozległej kompozycji obejmującej kilka ogrodów satelitarnych, kilka wzgórz i układ urbanistyczny.

W tym samym czasie rozpoczęto prace nad przebudową innych dworów i folwarków położonych w dobrach Branickich – Choroszczy, Stołowacza, Lad i Wysokiego Stoczku. Przebudowy te prowadzono etapami, na przestrzeni wielu lat, wprowadzając coraz to bardziej klasycystyczne rozwiązania. Kolejno przekształcono też dalsze dwory i folwarki dóbr białostockich oraz dóbr dzierżawionych przez Branickich, a nawet użytkowanych z tytułu urzędu (starostwa bielskiego).

Bezprecedensowa na tych ziemiach działalność Jana Klemensa Branickiego doprowadziła do powstania przed 1771 r. wielu wysokiej klasy kompozycji – zespołu obiektów wzorcowych, wśród których naczelne miejsce zajmowały rezydencja białostocka i rozległa kompozycja dorzecza rzeki Białej (zob. Kompozycja w dolinie rzeki Białej).

Rezydencja składająca się z pałacu, licznych zabudowań, dwóch dziedzińców położonych na osi głównej, stawów, ogrodu ozdobnego rozplanowanego na dwóch poziomach, ogrodu kwiatowego, ogrodów użytkowych i trzech zwierzyńców była jedną z najbardziej znanych i najwystawniejszych siedzib magnackich tego okresu. Często ją opisywano, zachwycając się głównie pałacem i ogrodem ozdobnym. Ze względu na bogactwo rzeźb i form architektonicznych siedziba ta zyskała sobie do dziś stosowane miano Wersalu Podlaskiego. Wyszukany smak szedł tam w parze z programem artystycznym szeroko stosującym motywy antyczne. Zestaw rzeźb ogrodowych przedstawiał sceny i postacie z mitologii rzymskiej i stanowił ilustrację do utworów Wergiliusza. Drastyczna dewastacja obiektu w XIX i XX w. w znacznym stopniu uniemożliwia dziś poznanie szczegółów tej kompozycji. Podstawowy zasób informacji na jej temat zawiera opis parku pałacowego Branickich w Białymstoku. Należy jednak podkreślić, że forma przestrzenna rezydencji kształtowana przez wiele lat według wskazówek i pod osobistym nadzorem Jana Klemensa Branickiego stanowi doskonałą ilustrację nawarstwiania się elementów wprowadzanych w różnych okresach. Niezbyt wielki w porównaniu z całością ogród ozdobny, przedzielony kanałem w kształcie litery L, pozostał mimo wydłużenia parterów ogrodem kwaterowym o prostopadłych do siebie osiach. Z kompozycją wielu przecinających się pod różnymi kątami osi mamy tam do czynienia dopiero poza ogrodem ozdobnym – na terenie zwierzyńców i Lasu Zwierzynieckiego. We wnętrzach ogrodu zwracała uwagę doprowadzona do perfekcji umiejętność wykorzystania wszystkich możliwości kompozycyjnych stylu barokowego. Znalazły tu zastosowanie dywany parterów, strzyżone ściany szpalerów i boskietów, bersa, aleje, trejaże, mury oporowe z balustradami, tafle wodne stawów i kanałów, kaskada, liczne fontanny, rzygacze, mosty i mostki, bramy i różnego typu ogrodzenia, gabinety, groty, tarasy widokowe, pawilony na wzgórzach i na zamknięciu osi widokowych, liczne rzeźby i wazy, a także geometryczne kształty pojedynczo rosnących strzyżonych drzew i hodowane w oranżeriach rzadkie gatunki roślin. Niezbędnym dynamicznym uzupełnieniem ogrodów były dzikie ptaki trzymane w zwierzyńcach, a także łabędzie i pawie hodowane w ogrodach oraz ptaki trzymane w klatkach i ptaszarni. Jednym z bardziej egzotycznych okazów musiał być wzmiankowany w źródłach struś.

Kompozycja w dorzczu Białej

Rezydencja, wraz ze stanowiącym jej uzupełnienie Lasem Zwierzynieckim (zob. Białystok – Park Zwierzyniecki) zajmowała wschodnie i południowo-wschodnie obrzeża kompozycji założonej w dorzeczu rzeki Białej. Oprócz tej rzeki kompozycja ta obejmowała wpadającą do Białej rzekę Bażantarkę oraz strumienie zwane Kaskadą i Marczykiem. W skład kompozycji wchodziło kilka satelitarnych w stosunku do rezydencji założeń ogrodowych (Wysoki Stoczek, Wielka Kaskada, Mała Kaskada, Pstrągarnia, Bażantarnia, Kuropatwiarnia, altana i winnica na wzgórzu św. Rocha), młyny Marczyk i Antoniuk, karczma i stawy Nowe, kaplice na wzgórzach św. Rocha i św. Marii Magdaleny oraz inne wzgórza i pagórki zamykające widoki. Poszczególne części powiązano drogami, alejami lub osiami widokowymi, przy czym kształtując widoki świadomie korygowano układ i granice naturalnych kompleksów leśnych. Widoki kształtowano w ten sposób, aby omijały one osady o charakterze użytkowym – wsie Bacieczki, Białostoczek, Słobodę i Starosielce.

Centralnym punktem widokowym tej kompozycji był Wysoki Stoczek.

W 1730 r. Jan Zygmunt Deybel wzniósł tu pałacyk stanowiący miejsce postojów w drodze do Choroszczy i cel często odbywanych wycieczek. Pałacyk ten mieszczący salon, garderóbkę, dwa gabinety i klatkę schodową miał charakter pawilonu ogrodowego z płaskim dachem służącym za taras widokowy. Przed pałacykiem mieścił się dziedziniec zamknięty po bokach dwoma pawilonami, a budynki otoczone były kwaterowym ogrodem przeciętym aleją biegnącą na osi pałacyku, do której wiodły przeszklone drzwi z salonu. Wnętrza przylegających do alei kwater otoczone były strzyżonymi szpalerami lipowymi i jodłowymi lub świerkowymi, a ozdobną część ogrodu zamykało od północy grabowe berso. Pozostałe części ogrodu zajęte były przez kwatery sadu i winnicę.

 

Wysoki Stoczek

Widoki biegnące z pałacu wysokostockiego obejmowały: wzgórze św. Marii Magdaleny (gdzie wzniesiono w 1760 r. murowaną kaplicę o krytym dachówką i zwieńczonym blaszaną kopułą dachu), wzgórze św. Rocha (z murowaną kaplicą wzniesioną w 1764 r.), wzgórze z kościołem parafialnym w Białymstoku, Małą Kaskadę (z ujęciem wody i wodospadem), wzgórze Wielkiej Kaskady (z dwoma wodospadami, altanką, mostkiem, sadzawką i niewielkim szachownicowym ogrodem o kwaterach wydzielonych ogrodzeniami i szpalerami czeremchowymi), wzgórze Bażantarni (z pawilonem pałacowym, dziedzińcem, aleją i wydzielonymi z lasu olszynowego kwaterami pełniącymi rolę „zwierzyńczyków bażancich”), budynki Kuropatwiarni (wraz z sąsiadującym z nimi podwórzem gospodarczym i ogrodem użytkowym), młyn Marczyk (ze stawem, mostem, podwórzem gospodarczym i ogrodem użytkowym), stawy i młyn na Antoniuku oraz Pstrągarnię (z niezamarzającą sadzawką, budynkiem mieszkalnym i olszyną).

Wysoko Stoczek

Wysoki Stoczek - plan założenia dworsko-ogrodowego - stan z 1979 r.
Plan opracowany dla potrzeb dokumentacji ewidencyjnej założenia dworsko-ogrodowego w Wysokim Stoczku z 1979 r.

Widoki z Wysokiego Stoczku biegły na południowy-wschód, południe i południowy-zachód, omijając okoliczne wsie. Efekt ten osiągnięto umieszczając punkt widokowy nie na wierzchołku wzgórza lecz na jego południowym skłonie. Inne widoki łączyły wzgórze św. Rocha i św. Marii Magdaleny oraz oba te wzgórza z pałacem i kościołem białostockim, a także z Małą i Wielką Kaskadą. Jeszcze inne widoki rozciągały się z przecinających kompozycję dróg. Szerokie panoramy obejmowały oprócz wymienionych dotąd dominant wysokościowych, także tereny pól uprawnych, łąki leżące w dolinach rzek i strumieni oraz kompleksy leśne (Las Zwierzyniecki, Las Marczukowski, las świerkowy rosnący w miejscu obecnej dzielnicy Antoniuk Fabryczny, olszynę w dolinie Białej i las porastający część wzgórza Bażantarni). Panoramy dolin zamykały okoliczne wzgórza i pagórki: wzgórze zwane dziś Łysą Górą sąsiadujące z Wysokim Stoczkiem od północnego-wschodu (wówczas zalesione), wzgórze wiatrakowe, wzgórze Młynowe i wzgórze położone w obrębie obecnej dzielnicy Marczuk oraz wymienione wcześniej wzgórza, na których ulokowano poszczególne części kompozycji.

Bażantarnia

Białystok - ogród Bażantarnia

Proste drogi i aleje łączyły tyko niektóre z tych części. Pozostałe trakty drożne biegły tak jak na to pozwalała naturalna konfiguracja terenu i mimo szerokiej skali prowadzonych w dorzeczu Białej prac dokonano tylko ograniczonej regulacji ich przebiegu, nie dążąc do podporządkowania wszystkich jakiemuś geometrycznemu schematowi.

Istotnym novum całego układu było stworzenie kompozycji obejmującej tak duże przestrzenie naturalnego krajobrazu – kompozycji niewątpliwie barokowej, ale noszącej także pewne cechy arkadyjskie wyrażające się w podkreślaniu sielskości krajobrazu, eksponowaniu walorów kompozycyjnych atrakcyjnych widokowo wzgórz, źródeł i strumieni ukształtowanych przez naturę oraz w starannym ukrywaniu osad o charakterze wyłącznie użytkowym.

Innym ważnym obiektem, którego rozwiązania kompozycyjne powielane były w wielu ogrodach osiemnastowiecznych była klasycystyczna rezydencja Branickich w Choroszczy (zob. Choroszcz). Ponieważ zakładano ją w XVIII w. nie istniały tu ograniczenia występujące w Białymstoku, gdzie operowano w terenie o ukształtowanym już układzie przestrzennym. Pozwoliło to na swobodną dyspozycję przestrzenią i wprowadzanie bez przeszkód układów wieloosiowych. Mimo to w pierwszej fazie powstała tu kompozycja o wyraźnie podkreślonej osi głównej (na której umieszczono dziedziniec, pałacyk, kanał i długi prospekt zakończony pawilonem stojącym na wzgórzu) oraz dwóch lub trzech krzyżujących się z nią pod kątami prostymi osiach poprzecznych (w tym jednej biegnącej wzdłuż poprzecznego ramienia krzyżowego kanału). Dopiero później (ok. poł. XVIII w.) skomponowano inne osie biegnące w różnych kierunkach oraz wyposażono ogród w kolejne elementy architektoniczne i rzeźbiarskie.

Za wzorcową kompozycję osiową uznać należy założony po 1768 r. ogród sióstr szarytek w Białymstoku (zob. Białystok – Ogród Sióstr Szarytek).

Wzorców, naśladowanych w późniejszych obiektach, dostarczały także inne zakładane w dobrach Branickich ogrody, zwłaszcza ogród w Hołowiesku i Stołowaczu.

 

Stołowacz - dwór

Stołowacz - pałac drewniany zbudowany w II poł. XVII w., elewacja frontowa. Rysunek tuszem i akwarelą,
BUW, Gabinet Rycin, Zbiory Króla Poniatowskiego 188 nr 32, Neg. OW PSOZ Białystok nr D 2544

Kompozycja Stołowacza, gdzie od XVI w. istniał folwark starostwa bielskiego, została w II poł. XVIII w. przebudowana i znacznie powiększona przez Jana Klemensa i Izabelę Branickich, projektujących tu stworzenie dużego ośrodka hodowli koni. Ponieważ ściągać tu mieli liczni goście, siedzibie nadano reprezentacyjny wygląd. W latach 1752-1758 wzniesiono parterowy pałac i zapewne w tym samym czasie rozpoczęto zakładanie ogrodu ozdobnego, chociaż dopiero w roku 1773 wykopane zostały kanały ogrodowe, a pałac przebudowano. Ogród posiadał interesującą kompozycję, której centrum zajmował kanał w kształcie odwróconej litery T. Oprócz kanału wykopano też dwie koliste sadzawki połączone z rzeką. Osuszono w ten sposób podmokły teren, co umożliwiło przeprowadzenie duktów drożnych i dokonanie nasadzeń ogrodowych. Proste drogi i aleje ogrodu służyły m.in. do jazdy konnej i biegły po nasypach wznoszących się ponad poziom trawników. Prowadziły do wzgórza z pawilonem usypanego w południowo-wschodnim narożu ogrodu i do innych wzniesień widokowych, zlokalizowanych przy głównej osi kompozycji. Wnętrza ogrodu posiadały prawdopodobnie dość bogaty wystrój. Oprócz pałacu i ogrodu ozdobnego w skład siedziby wchodziły obszerne stajnie i inne budynki gospodarcze oraz prostokątny dziedziniec przed pałacem, dwa duże sady i aleja dojazdowa.

Stołowacz

Stołowacz - plan załozenia pałacowo-ogrodowego - stan z 1979 r.
Plan oprtacowany dla potrzeb Dokumentacji ewidencyjnej założenia pałacowo-ogrodowego w Stołowaczu z 1979 r.

Dużej klasy wieloosiową kompozycją odznaczało się Śliwno. Kompozycja ta powstała za rządów Orsettich – włoskiej rodziny kupieckiej, przybyłej do Polski w II poł. XVII w., a od 1663 r. trzymającej w zastawie starostwo knyszyńskie. Przed 1690 r. nabyli oni od Wilkanowskich część dóbr waniewskich, wraz z siedzibą w Śliwnie założoną, jak się wydaje, jeszcze w XV w. w pobliżu pierwotnej rezydencji właścicieli dóbr waniewskich, usytuowanej na wyspie pomiędzy korytami Narwi.

Dokładna data przebudowy Śliwna przez Orsettich nie jest znana. Rezydowali oni tutaj jeszcze w 1780 r. i mogli prowadzić prace w różnych latach. Wiele cech zbliża tę kompozycję do innych, powstałych w II poł. XVIII w. Wzmianki źródłowe sugerują natomiast, że mogła ona powstać około połowy tego stulecia, gdyż prawdopodobnie w tym czasie właściciele osiedlili się tu na stałe.

Ich pałac wzniesiony został w połowie wysokości opadającego do rzeki wzniesienia i otoczony ogrodem przeciętym aleją poprowadzoną wzdłuż głównej osi kompozycji. Na osi tej znajdowały się również dziedziniec przed pałacem oraz najdłuższy z trzech zbiegających się przy zakończeniu alei kanałów. U ich zbiegu, na osi alei, usypano kolistą wyspę. Wzniesiono na niej pawilon połączony z aleją mostem. Wzdłuż długich kanałów pobierających wodę z odnogi Narwi przeprowadzono drogi spacerowe i posadzono drzewa. Wygląd wnętrz ogrodowych sąsiadujących z pałacem nie jest znany, lecz przypuszczać można, że nie odbiegał zasadniczo od innych reprezentacyjnych kompozycji barokowych.

Śliwno

Plan opracowany dla potrzeb Dokumantacji ewidencyjnej założenia pałacowo-ogrodowego w Śliwnie z 1979 r.

Jedynym w swoim rodzaju osiągnięciem była klasycystyczna przebudowa Siemiatycz księżny Anny Jabłonowskiej, dokonana wg. projektu Szymona Bogumiła Zuga. W 1777 r. wzniesiony tu został nowy pałac, który powiązano szeroką, czterorzędową aleją kasztanowców z rynkiem miejskim i wzniesionym tam reprezentacyjnym budynkiem zwanym ratuszem, a pełniącym głównie funkcje handlowe. Miasto zostało częściowo przebudowane wg. koncepcji nawiązującej do układu Nancy. Jednocześnie przebudowano ogrody pałacowe, a za nimi wyprowadzono wzdłuż osi głównej trakt do folwarku Annopol. Klasycystyczną przebudowę miasta kontynuowano po pożarze 1797 r., próbując zrealizować układ urbanistyczny wzorowany na antycznych miastach rzymskich. Również i ta przebudowa odbywała się pod kierunkiem S. B. Zuga (zob. Siemiatycze - ogród pałacowy).

W Siemiatyczach powstał też imponujący skalą rozwiązań architektonicznych i widokowych ogród klasztorny O.O. Misjonarzy (zob. Siemiatycze – ogród klasztorny).

Swoisty wzorzec komponowania przestrzeni wykształcił się w latach 70-tych i 8-tych w kręgu planistów i inżynierów związanych z działalnością Antoniego Tyzenhauza. Powstałe w tym okresie w ekonomii grodzieńskiej założenia oraz wykonane na zlecenie Tyzenhauza projekty obciążone były wieloma właściwymi dla schyłkowego baroku wadami. Cechowały je: przerost funkcji reprezentacyjnych, nadmierna ilość budynków i dziedzińców, obszerność i monumentalność zabudowań (także gospodarczych) oraz często nieliczenie się z miejscowymi warunkami terenowymi, co albo znacznie podnosiło koszty inwestycji, albo prowadziło do ich zaniechania.

W efekcie projekty tyzenhauzowskie realizowano na ogół tylko częściowo, jak to miało miejsce w Sokółce (zob. Sokółka) i w Krynkach (zob. Krynki).

Krynki - planta

Krynki - plan projektowanego miasta opracowany w 1780 r.
(Planta miasta JkMci oraz dworu Krynek sporządzona roku 1780)

Ze względu na brak materiałów archiwalnych mogących służyć do studiów porównawczych, trudno powiedzieć w jakim stopniu zrealizowano zamierzenia projektowe w innych obiektach przebudowywanych za czasów Tyzenhauza – w Jałówce, Kalnie, Podgrodzisku i Połominie.

Kontynuacją i rozwinięciem klasycystycznej myśli planistycznej były idee komponowania nie tylko architektury i ogrodów, ale całych miast podporządkowanych geometrycznym regułom kształtowania przestrzeni. Klasycystyczne założenia urbanistyczne realizować miały nie tylko określony program artystyczny, ale także wyraźnie sformułowany przez teoretyków doby oświecenia program użytkowy, w którym zieleń i ogrody zajmowały ważne pozycje jako elementy jednocześnie zdobiące, podnoszące zdrowotność terenu, dostarczające płodów rolnych, zwiększające komfort życia i pełniące niebagatelną rolę w zakresie zmniejszania zagrożenia pożarowego.

Próby klasycystycznej przebudowy ośrodków miejskich podjęli magnaci w Boćkach, Siemiatyczach i Białymstoku. Przebudowy takie prowadziła też po 1779 r. działająca w miastach królewskich komisja Bonu Ordinis (Drohiczyn, Bielsk Podlaski, Kleszczele, Brańsk). W obrębie ekonomii grodzieńskiej przebudowano Krynki i Sokółkę.

Całkowicie klasycystycznym ośrodkiem miejskim był fabrykancki Supraśl, założony znacznie później, bo w latach 30-tych XIX w., obok starego klasztoru i ogrodów bazyliańskich. Rozplanowano tam i urządzono nie tylko park miejski, zieleniec i ogrody przy siedzibach bogatych mieszczan, ale także liczne ogródki towarzyszące większości domów mieszkalnych. Mimo że powstały dość późno, zarówno zieleniec, jak i park miejski posiadały początkowo bardzo regularny układ przestrzenny, którego osnowę stanowiły proste drogi i aleje zbiegające się i przecinające w kilku centralnych miejscach kompozycji (zob. Supraśl – park miejski).

Drugim przykładem klasycystycznego miasta fabrykanckiego była osada fabryczna w Choroszczy założona w latach 30-tych i 40-tych XIX w., zajmująca część dawnych ogrodów użytkowych rezydencji Branickich i sprzężona z tą rezydencją.

 

 

 

Czytaj też:

Ogrody baroku - barokowe kompozycje ogrodowe z terenu województwa Białostockiego

Ogrody XIX i XX w. - tło historyczne

Ogrody XIX i XX w. - ogrody kwaterowe XIX i XX w.

Ogrody XIX i XX w. - kompozycje swobodne

 

A także:

Objaśnienia terminów

Klasyfikacja i typologia kompozycji ogrodowych

 

 

 

 

 

 

 

 

Słowa klucze: ogrody barokowe, ogrody barokowe BiałostocczyznyKategoria:ogrody