Mołodiatycze

Park dworski - krajobrazowy, powstały XIX w. w wyniku przebudowy i rozbudowy późnobarokowej, klasycyzującej kompozycji ukształtowanej w końcu wieku XVIII na miejscu szesnastowiecznej kompozycji dworsko-ogrodowej, powstałej w miejscu piętnastowiecznej siedziby dworskiej

Dawna nazwa: Mołodziatycze, Mołodzitycze, Mołodziate

Gmina: Trzeszczany

Położenie obiektu: na wzgórzu położonym na południe od strumienia i głównego kompleksu zabudowań wsi Mołodiatycze, dziś przy asfaltowej drodze przecinającej dolinę strumienia i teren założenia ogrodowego, a odchodzącej od drogi do Ostrówka, niegdyś biegnącej południowo-zachodnią granicą parku

Mołodziatycze (Mołodzitycze, Mołodziate) to dawna wieś szlachecka w powiecie hrubieszowskim ziemi chełmskiej. Były one drugim punktem osadniczym na terenie powiatu hrubieszowskiego, a ich powstanie datowane jest na I połowę XV wieku. Pierwszym właścicielem był tu Waśko Skoruta (ur. ok. 1429 - zm. 1465)¹ i już wówczas powstała w Mołodiatyczach siedziba dworska, ulokowana zapewne na miejscu założenia znanego w wieku XX, a zajmująca wzgórze leżące na prawym brzegu strumienia - dopływu rzeki Henrykówki.

Po śmierci Waśki Mołodziatycze odziedziczył jego syn Olechno Skoruta, wymieniony w księgach ziemskich bełskich w latach 1489 i 1499, gdy procesował się ze Stanisławem Kmitą, kasztelanem przemyskim o zbiegłych chłopów.²

Skorutowie herbu Korczak byli zamożną szlachtą i władali Mołodiatyczami ponad 100 lat. Wywodzili się z ziemi chełmskiej (ze Skorutycz), a pisali z się z Mołodiatycz, co świadczy o znaczeniu siedziby mołodiatyckiej jako centrum dóbr. Najwybitniejszym przedstawicielem tej rodziny był Olechno Skorutycz, podkomorzy chełmski ożeniony z Maruszką Rybelską, dziedziczką miasta Bybla, Borszowic i innych włości w ziemi przemyskiej. Olechno służył już na dworze Kazimierza Jagiellończyka, a za czasów Jana Olbrachta przebywał w niewoli tureckiej (ok. 1499 r.), z której został wykupiony. Za panowania Aleksandra Jagiellończyka wielokrotnie posłował do Tatarów jako dworzanin królewski. Zmarł w 1515 r. pozostawiwszy synów: Mikołaja, Jana, Olechnę i Leona. Najstarszy z nich, Mikołaj Skoruta był od 1518 r. dworzaninem królewskim, protegowanym królowej Bony. W 1535 r. ożenił się z dwórką Bony Faustiną de Opizzonibus, po czym przy poparciu królowej otrzymał w roku następnym stolnikostwo przemyskie, a w 1538 r. godność wojskiego medyskiego. Zmarł w 1538 r.³

Inne wzmianki historyczne informują, że w XVI w. istniał w Mołodiatyczach punkt katechetyczny podległy parafii Trzeszczany, a w II połowie XVI w. istniała tam cerkiew parafialna.⁴ Mołodiatycka siedziba dworska musiała w tym czasie posiadać regularną, renesansową kompozycję i istniały tam z pewnością stawy wykopane na strumieniu oraz ogród włoski sąsiadujący z zabudowaniami. Nie zachowały się jednak żadne wzmianki pozwalające na rekonstrukcję układu przestrzennego tej siedziby w wieku XVI.

Na przestrzeni XVII i XVIII w. renesansowy układ obiektu ulegać musiał barokizacji, a gruntownie przekształcono go w wieku XVIII nadając siedzibie późnobarokową, klasycyzującą kompozycję.

W końcu wieku XVIII Mołodiatycze były własnością rodziny Wyszyńskich, obdarzonych po I rozbiorze Polski tytułem austriackiego barona. W tym czasie centralne miejsce późnobarokowej kompozycji zajmował duży, murowany dwór, zwrócony frontem na północny-wschód. Przed dworem znajdował się prostokątny dziedziniec zamknięty po bokach dwiema murowanymi, piętrowymi oficynami. Do dziedzińca tego prowadziła na osi dworu droga biegnąca od traktu do Hrubieszowa przez strumień i stawy. Na północny-wschód i południowy-zachód od dworu i dziedzińca mieścił się ogród ozdobny o regularnej kompozycji dróg, szpalerów i alei (głównie lipowych i kasztanowcowych). Jedna z alei łączyła ten ogród z dziedzińcem gospodarczym usytuowanym na południowy-zachód od dworu i ogrodu ozdobnego. Aleja ta biegła skośnie do zachodniej granicy ogrodu ozdobnego. Całość uzupełniały ogrody użytkowe sąsiadujące z zabudowaniami i z parkiem. Z dworu i z ogrodów rozciągały się widoki na stawy, dolinę strumienia i leżącą po przeciwnej stronie strumienia wieś.

Około 1823 r. dobra Mołodiatycze należały do Ignacji baronówny Wyszyńskiej, która wniosła je w posagu Antoniemu Horodyskiemu,⁵ herbu Korczak, który był głową tej odznaczającej się patriotyzmem rodziny z hrubieszowskiego. Był też sędzią pokoju powiatu hrubieszowskiego i radcą Dyrekcji Głównej Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, a w swoim majątku Mołodiatycze prowadził dom otwarty.⁶

Jeszcze w 1846 r. współwłaścicielami Mołodiatycz byli Ignacja baronówna Wyszyńska i Antoni Horodyński. Ówczesna wartość tego majątku wynosiła 57 tys. rubli srebrem.⁷ Po nich Mołodiatycze odziedziczył ich syn Władysław, żonaty z Józefą Chrzanowską, który zarządzał Mołodiatyczami od około 1855 r. Po jego śmierci majątek ten przejął przed 1890 r. Antoni Horodyski, syn Władysława i Józefy z Chrzanowskich, który po śmierci swojej pierwszej żony Józefy z Rostworowskich ożenił się powtórnie z Taidą hrabianką Wodzicką.⁸

W tym czasie Mołodiatycze były centrum dóbr składających się oprócz wsi i folwarku Mołodiatycze z folwarków Ostrówek, Haczyska, Maczuły, Józefin oraz z wsi Korytyny i Majdan Wielki. W 1866 r. dobra Mołodiatycze obejmowały 3176 morgów gruntów (około 1568 ha), w tym gruntów ornych i ogrodów 1818 morgów (około 909 ha), łąk 326 morgów (około 163 ha), lasu 975 morgów (około 487,5 ha), placów i nieużytków 22 morgi (około 11 ha), zarośli 36 morgów (około 18 ha).⁹ Jeszcze za życia swojego ojca Władysława Antoni Horodyski wszedł ponadto w 1889 r. w posiadanie folwarku Zaborce.¹⁰

W wieku XIX założenie dworsko-ogrodowe w Mołodiatyczach zostało przebudowane w duchu krajobrazowym. W końcu tego stulecia składało się z licznych zabudowań, stawów i obszernych ogrodów. W jego centrum stał nadal stary, murowany dwór, a obok niego pozostała tylko jedna (wschodnia) z oficyn flankujących dawny dziedziniec. Na miejscu tego dziedzińca rozciągał się już jednak wydłużony podjazd z eliptycznym gazonem i kwietnikiem pośrodku. Stary ogród ozdobny przekształcono w swobodny park, przy którego granicach nadal biegły stare, proste aleje. Jednak większość dróg wewnątrz parku przebudowano i obiegały one teraz krajobrazowe wnętrza otoczone sadzonymi w XIX w. grupami drzew i krzewów. Od dworu i podjazdu biegły też drogi do zabudowań gospodarczych i czworaków.

Duże budynki gospodarcze otaczały dwa prostokątne podwórza i zajmowały południowo-zachodnią część założenia. Na północ od nich mieścił się ogród użytkowy, a za nim stały czworaki i zabudowania gospodarcze użytkowane przez służbę folwarczną. Sąsiadowały z nimi dwa ogrody warzywne - jeden położony na północny-zachód od czworaków (ciągnący się wzdłuż doliny) i drugi, leżący na południowy-wschód od czworaków, pomiędzy nimi a aleją dojazdową biegnącą na osi dworu pomiędzy stawami.

Na wschód od oficyny stały w ogrodzie trzy budynki o nieznanym dziś przeznaczeniu. Na wschód od nich i od parku mieścił się duży sad, a za nim łąki przecięte niewielkim strumykiem. Jeszcze jeden ogródek użytkowy sąsiadował od wschodu z częścią gospodarczą, a od północy przylegał do drogi biegnącej południową granicą parku.

Na północny-zachód od siedziby mołodiatyckiej i wsi, w odległości około 3 km od dworu położony był, należący do majątku Mołodiatycze folwark Józefin. Znajdowały się tam budynki gospodarcze, niewielki, prostokątny ogród ozdobno-użytkowy przy domu rządcy i staw przylegający do ogrodu od południa. Do folwarku wiodła od dworu droga przez wieś.

Siedziba mołodiatycka powiązana też była widokowo z folwarkiem w Zaborcach, który leżał na południowy-zachód od dworu i zajmował wzgórze położone za rzeką Henrykówką i rzędem obszernych stawów wykopanych nad tą rzeką (zob. - Zaborce - park dworski). Łączyła go z Mołodiatyczami droga biegnąca od zabudowań gospodarczych przy dworze w kierunku zachodnim, po czym skręcająca ku południowemu-zachodowi i przecinająca rzekę oraz stawy.

Na przełomie XIX i XX w. klucz mołodiatycki składał się z folwarków: Kryłów, Romanów, Małków, Górki, Mołodiatycze, Ostrówek, Józefin, Zaborce, Gdeszyn, Karolin (w powiecie hrubieszowskim), a jego centrum stanowiły Mołodiatycze.

Z małżeństwa z Taidą z Wodzickich Antoni Horodyski miał troje dzieci - Teresę, Romana i Władysława.

W 1903 r. Taida Horodyska uzyskała wyrokiem sądu arcybiskupiego we Lwowie najpierw separację, a następnie rozwód i wkrótce poślubiła Jerzego Wielowieyskiego.¹¹

W 1913 r. Taida Horodyska wraz z córką i synami odnotowana została jako właścicielka klucza dóbr Mołodiatycze.

Po I wojnie światowej z upoważnienia rodziny Horodyskich generalnym pełnomocnikiem w zakresie gospodarki w dobrach Mołodiatycze został Władysław Szubert z Warszawy. W wyniku podziałów rodzinnych same Mołodiatycze pozostały własnością braci Romana i Władysława Horodyskich.¹²

W okresie II Rzeczypospolitej majątek Mołodiatycze systematycznie parcelowano na podstawie ustawy o przymusowej parcelacji i reformie rolnej. Nasilenie parcelacji przypadło na 1921 i 1935 r., kiedy to Mołodiatycze wraz z należącym do nich folwarkiem Józefin przeszły w ręce Mierzejewskich.

Prawdopodobnie już wcześniej rozebrano stary, murowany dwór i zaadaptowano stojącą obok piętrową oficynę na siedzibę właścicieli. Kształt przestrzenny parku po zmianie właścicieli nie uległ chyba większym zmianom, poza tym, że południową część parku przeznaczono pod uprawy warzyw i wzniesiono tam cieplarnię. Oprócz tego na wchód od dworu (wcześniejszej oficyny) stał budynek kuchni dworskiej.

Założenie w Mołodiatyczach posiadało w tym czasie rozbudowaną część gospodarczą, położoną na zachód i południowy-zachód od dworu i graniczącą z parkiem. Poza tym, stało w tu w latach 20. XX w. 12 budynków mieszkalnych, w których mieszkało 215 mieszkańców.¹³

Na wschód od dworu i parku znajdował się przylegający do parku stary sad owocowy. Całość uzupełniały mniejsze ogrody użytkowe, których układ pozostawał zbliżony do dziewiętnastowiecznego. Całość kompozycji obejmującej park, sad, ogrody warzywne, aleje, część gospodarczą, osadę folwarczną i stawy, zajmowała w tym czasie obszar o powierzchni około 25,5 ha.

Ostatnim przed 1939 r. właścicielem Mołodiatycz był Jan Mierzejewski, a przed 1944 r. władała nimi Wanda Mierzejewska.

Podczas II wojny światowej bandy UPA zniszczyły częściowo zabudowania gospodarcze folwarku - spłonęło wtedy 5 murowanych budynków.

Bezpośrednio przed parcelacją 1944 r. obszar majątku Mołodiatycze wynosił 358 ha, z czego park dworski zajmował 4,5-6 ha. Po parcelacji teren założenia oraz 19,26 ha resztówki przekazano Spółdzielni Związków Samopomoc Chłopska w Mołodiatyczach. W 1945 r. park dworski liczył 4,25 ha, a sad owocowy 1,85 ha. Zabudowania i podwórza zajmowały 7,47 ha. W tym okresie wykonany został szkic sytuacyjny założenia przedstawiający układ zabudowań i ważniejsze drogi, jednak autorzy szkicu pomylili północ z południem oraz drogę z Bogucic z drogą do Zaborców, przez co cały ten szkic wydaje się mało wiarygodny.

Po 1945 r. w założeniu na uwagę zasługiwał ocalały z wojny budynek mieszkalny dworu Mierzejewskich (dawniej oficyna), murowany, piętrowy, o wymiarach 18,60 x 8,80 m, kryty blachą. Poza tym stały tam murowany kurnik i drewniana wozownia. Część mniejszych zabudowań gospodarczych, wybudowanych w latach 30. XX w. w bezpośredniej bliskości parku, rozebrała po wojnie miejscowa ludność. Rozgrabiono też pozostały po byłych właścicielach majątku inwentarz (tak żywy, jak i martwy). Inne dworskie budynki gospodarcze rozebrano w latach następnych.

Po wojnie ulokowano w budynku dworu (dawniejszej oficyny) szkołę pięcioklasową, która funkcjonowała tu do 1960 r. Później budynek popadł w ruinę (obecnie nieużytkowaną). Park dworski uległ w latach 1945-1950 daleko posuniętej dewastacji. Według dostępnych dokumentów wycięto około 50% ocalałych po wojnie drzew rosnących w parku i w sadzie. Drzewostan sadu przedstawiał się więc w 1951 r. następująco: grusz 6 szt. do lat 30, jabłoni 25 szt. do lat 40, wiśni 10 szt. do lat 10.¹⁴ Do lat 80. XX w. nie zachowało się z nich ani jedno drzewo.

W latach 80. XX w. teren założenia użytkowany był przez Zakład Usług Mechanizacyjnych w Mołodiatyczach oraz Spółdzielnię Kółek Rolniczych w Trzeszczanach, które wzniosły tu kilka nowych budynków.¹⁵

W dawnym dworze zamieszkiwała w latach powojennych dawna służba folwarczna, a później pracownicy Spółdzielni Kółek Rolniczych. W latach 80. XX w. dwór był częściowo zamieszkały i pozostawał w gestii Urzędu Gminy w Trzeszczanach.¹⁶

Dewastację parku i sadu, jakiej dokonała miejscowa ludność w latach 50. i 60. XX w. dopełniła budowa szosy asfaltowej, przecinającej teren dawnego parku wzdłuż pierwotnej głównej osi kompozycji, poprowadzonej niegdyś przez środek nieistniejącego już barokowego dworu. Wieloletnie zniszczenia doprowadziły do tego, że nie zachowała się krajobrazowa kompozycja parku, zniszczono drogi parkowe, ogrody użytkowe, sad, budynki gospodarcze i osadę folwarczną, toteż obszar, na którym pozostały elementy dawnej kompozycji skurczył się do zaledwie 4,5 ha. Miejsce zniszczonych części założenia zajęły pola uprawne, łąki, pastwiska, zagrody chłopskie i zabudowania SKR.¹⁷

Ze względu na śladowy stan zachowania dawnej kompozycji i brak informacji źródłowych dotyczących wcześniejszych okresów rozwoju siedziby dworskiej w Mołodiatyczach trudno ocenić, czy z wcześniejszych epok historycznych przetrwały tam jakieś elementy układu przestrzennego. Od XV w. zapewne nie uległa zmianie lokalizacja siedziby dworskiej i można ewentualnie przypuszczać, że niektóre z dróg do niej wiodących pochodzą co najmniej z XVI wieku. Podobnie stare musiały być stawy nad strumieniem, ale nie znamy ich pierwotnego wyglądu. Z renesansowego układu przestrzennego ogrodów nie przetrwały zapewne żadne elementy, podobnie jak zniszczeniu uległy ówczesne zabudowania i ogrodzenia.¹⁸

Nieco więcej śladów pozostało po barokowej kompozycji istniejącej w Mołodiatyczach w końcu XVIII w., z której do lat 80. XX w. zachowały się ruiny części dworu, oficyna (późniejszy dwór), droga przez dolinę strumienia, fragmenty skarp i ślady kilku dróg ogrodowych obsadzonych szpalerami i alejami pochodzącymi z XIX wieku, ale stanowiącymi kontynuację osiemnastowiecznych szpalerów i alei. Z przekształceń dokonanych w wieku XIX pozostało niewiele, bo oprócz dróg biegnących granicami ogrodów przetrwały tylko fragmenty alei i szpalerów kasztanowcowych i lipowych (kontynuujących barokowy układ, ale nie wchodzących w skład krajobrazowej kompozycji parku).¹⁹

W roku 1988 na terenie dawnego założenia występowały 24 gatunki drzew i krzewów, a z dawnych ogrodów pozostały tylko szczątki nasadzeń - resztki szpalerów i alei kasztanowcowych, część dawnego szpaleru lipowego, jeden stary modrzew oraz dwa kasztanowce przy drodze i trzy pojedynczo rosnące lipy parkowe. Większość tych drzew posadzono w II połowie i w końcu XIX w. i miały one średnice pni od 60 do 95 cm, przy czym znajdowały się w bardzo różnym stanie zdrowotnym (mając od 0% do 90% zdrowotności). Pozostałe stare drzewa ogrodowe (lipy, kasztanowce i modrzew) o średnicach pni 40-60 cm pochodziły z początku XX w. oraz z lat międzywojennych. Nie przetrwały żadne stare krzewy ogrodowe, ani drzewa owocowe z dawnego sadu. Nieliczne były także młode nasadzenia, które składały się głównie z topól czarnych, topól Maksymowicza, klonów jesionolistnych i grochodrzewów oraz z pojedynczych krzewów (głogu, forsycji). Występowały one przy budynkach SKR, ogrodzeniach, nad stawem i przy krzyżu. Oprócz tego występowały nieliczne grupy bzów czarnych i róż dzikich przy ruinach pierwotnego dworu oraz w sąsiedztwie szpaleru lipowego. Rosło też kilka młodych olsz nad stawem (wyrosłych z samosiewów), a nad strumieniem, na terenie dawnych stawów rosły nieliczne dość stare wierzby o średnicach pni 47-60 cm, grupy wierzb młodych i kilka sadzonych po II wojnie światowej topól czarnych. Przy rowie biegnącym wschodnią granicą dawnej kompozycji rosła topola biała o średnicy pnia 61 cm (chora), pochodząca z lat międzywojennych. Na północ od strumienia rosły natomiast dwie młode topole szare. Całość uzupełniały samosiewy wierzb ostrolistnych, trzmielin i malin. Większość terenu dawnego założenia zajmowały łąki, pastwiska i pola uprawne, wśród których rozrzucone były pojedyncze zagrody chłopskie.²⁰

Mołoditycze - ruiny oficy (późniejszego dworu) - stan z 2011 r.
fot. Jakub Orzechowski
www.polskiezabytki.pl

Mimo szczątkowego stanu zachowania dawnej kompozycji szczątki te wciąż mają pewną wartość krajobrazową dzięki ulokowaniu siedziby dworskiej nad doliną strumienia, na wzgórzu, z którego rozciągały się dalekie widoki na północ, wschód i południe. Przez dolinę wciąż biegły malownicze widoki na dwór i rozrzucone na skłonie wzgórza resztki starych nasadzeń (aleje, szpalery i pojedyncze stare drzewa), a z dworu można było bez przeszkód oglądać całą okolicę, zaś z drogi biegnącej niegdyś południowo-zachodnią granicą parku otwierał się widok na pozostałości parku w Zaborcach.²¹

Ewa Bończak-Kucharczyk

Źródła:

¹ Stamirski Henryk, Hrubieszów i okolice u schyłku średniowiecza, Hrubieszów 1976, s. 12; Stamirski Henryk, Powiat Grabowiecki, Hrubieszów 1968, s. 43-44

² Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie wskutek fundacji śp. Aleksandra hr. Stadnickiego, Lwów 1903, t. XVIII, s. 274 i 356

³ Pociecha Wojciech, Królowa Bona 1492-1557. Czasy i ludzie odrodzenia, Poznań 1949, t. II, s. 45

⁴ Diecezja lubelska, Informator historyczny i administracyjny, Lublin 1985, s. 186

⁵ AP w Zamościu, Państwowe Biuro Notarialne w Hrubieszowie, Księgi hipoteczne i zbiór dokumentów maj. Mołodiatycze, nr 400, t. II

⁶ Golejewski Henryk, Pamiętnik, Kraków 1971, t. I, s. 183-184

⁷ AGAD. KRSW, dobra ziemskie, nr 6559, k. 205

⁸ Boniecki Adam, Herbarz Polski, Warszawa 1904, t. VII, s. 352-353; AP w Zamościu, Państwowe Biuro Notarialne w Hrubieszowie, Księgi hipoteczne i zbiór dokumentów maj. Mołodiatycze, nr 400, t. II

⁹ Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI, Warszawa 1885, s. 649

¹⁰ AP w Zamościu, Państwowe Biuro Notarialne w Hrubieszowie, Akta hipoteczne majątku Zaborce, nr 866

¹¹ Boniecki Adam, Herbarz Polski, Warszawa 1904, t. VII, s. 353; AP w Zamościu, Państwowe Biuro Notarialne w Hrubieszowie, Akta hipoteczne majątku Zaborce, nr 867

¹² AP w Zamościu, Państwowe Biuro Notarialne w Hrubieszowie, Księgi hipoteczne i zbiór dokumentów majątku Mołodiatycze, nr 400, t. II

¹³ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924, t. IV

¹⁴ AP w Zamościu, Akta Prezydium PRN w Hrubieszowie, resztówka Mołodiatycze, nr 547

¹⁵ Bończak-Kucharczyk Ewa, Bondaryk Krzysztof, Falkowski Jerzy Michał, Żukowski Jacek, Dokumentacja ewidencyjna założenia dworsko-ogrodowego w Mołodiatyczach, Zamość 1988, maszynopis w posiadaniu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie - Delegatury w Zamościu

¹⁶ Bończak-Kucharczyk Ewa, Bondaryk Krzysztof, Falkowski Jerzy Michał, Żukowski Jacek, Dokumentacja ewidencyjna założenia dworsko-ogrodowego w Mołodiatyczach, Zamość 1988, maszynopis w posiadaniu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie - Delegatury w Zamościu

¹⁷ Bończak-Kucharczyk Ewa, Bondaryk Krzysztof, Falkowski Jerzy Michał, Żukowski Jacek, Dokumentacja ewidencyjna założenia dworsko-ogrodowego w Mołodiatyczach, Zamość 1988, maszynopis w posiadaniu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie - Delegatury w Zamościu

¹⁸ Bończak-Kucharczyk Ewa, Bondaryk Krzysztof, Falkowski Jerzy Michał, Żukowski Jacek, Dokumentacja ewidencyjna założenia dworsko-ogrodowego w Mołodiatyczach, Zamość 1988, maszynopis w posiadaniu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie - Delegatury w Zamościu

¹⁹ Bończak-Kucharczyk Ewa, Bondaryk Krzysztof, Falkowski Jerzy Michał, Żukowski Jacek, Dokumentacja ewidencyjna założenia dworsko-ogrodowego w Mołodiatyczach, Zamość 1988, maszynopis w posiadaniu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie - Delegatury w Zamościu

²⁰ Bończak-Kucharczyk Ewa, Bondaryk Krzysztof, Falkowski Jerzy Michał, Żukowski Jacek, Dokumentacja ewidencyjna założenia dworsko-ogrodowego w Mołodiatyczach, Zamość 1988, maszynopis w posiadaniu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie - Delegatury w Zamościu

²¹ Bończak-Kucharczyk Ewa, Bondaryk Krzysztof, Falkowski Jerzy Michał, Żukowski Jacek, Dokumentacja ewidencyjna założenia dworsko-ogrodowego w Mołodiatyczach, Zamość 1988, maszynopis w posiadaniu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie - Delegatury w Zamościu

Inne źródła:

AGAD, Zbiór Kartograficzny, Topograficzna Karta Królestwa Polskiego (1822-1843), Warszawa 1839, Skala 1: 126000 [tzw. Mapa Kwatermistrzostwa Wojska Polskiego], kolonia VII, sekcja VIII i IX

AP w Zamościu, Państwowe Biuro Notarialne w Hrubieszowie, Księga wieczysta maj. Mołodiatycze, nr 18926-18950, w tym plany folwarku dóbr Mołodiatycze z 1921 r. i z 1935 r. oraz plan folwarku Józefin

Mapa sztabowa Polskie, WIG, Warszawa 1936, skala 1:10000, pas 45, słup 37, Grabowiec

AP w Zamościu, Akta Powiatowej Rady Narodowej w Hrubieszowie, nr 547, Plan zabudowań folwarku Mołodiatycze, 1946 r.

Słowa klucze: ewa bończak-kucharczyk, park dworski, MołodiatyczeKategoria:dworski