rejestracja
Strona głównaNowościSpis obiektówIndeks nazwiskPublikuj u nasTekstyInne źródła

informacjeSiedlisko

Ogród dworski - regularny, barokowy, powstały w II połowie XVIII w. przy szesnastowiecznej siedzibie dworskiej (pierwotnie zamkowej) w wyniku przebudowy siedemnastowiecznego ogrodu, przebudowany ponownie i rozbudowany w duchu barokowym w I połowie XIX w., a na przełomie XIX i XX w. nieco przebudowany w duchu krajobrazowym

Dawna nazwa: Siedlisko, Grabowiec, Grabowiec - Siedlisko

Gmina: Grabowiec

Położenie obiektu: na południowy-zachód od Grabowca, a na północny-zachód od Grabowca Góry i wsi Łanowe Sołtysy, na północ i wschód od doliny rzeki Kalinówki (i wykopanych tam stawów), przy drodze z Grabowca Góry do Skomoroch

 

Powstanie i rozwój Siedliska związane były początkowo z pobliskim Grabowcem. Według kronikarzy ruskich w XIII wieku w Grabowcu znajdował się gród obronny, który później należał do książąt litewskich, a w 1366 r. w wyniku ugody przeszedł na własność Kazimierza Wielkiego. Król Polski przekazał Grabowiec jako lenno Jerzemu Narymuntowi księciu Bełskiemu, jednak postawa Narymuntowicza i jego wyprawy na ościenne dobra królewskie skłoniły króla do zmiany decyzji i odebrania Narymuntowiczowi Grabowca. W 1377 r. pełnomocnik króla Sędziwój z Szubina odebrał więc Narymuntowiczowi Grabowiec, który następnie w 1388 r. wraz z ziemią bełską przekazany został Ziemowitowi, księciu Mazowieckiemu jako posag Aleksandry, siostry Jagiełły.1

Ziemowit założył tu miasteczko na prawie polskim, wystawił kościół i nadał parafii wieś Żurawlów. W 1447 r. Władysław, książę mazowiecki i ruski, nadał miastu prawa magdeburskie i wiążące się z tym liczne przywileje (na jarmarki, wyrób piwa i wódki, wolny wyrąb w lasach). Po bezpotomnej śmierci Władysława w 1462 r. Grabowiec przeszedł do korony. Podczas najazdu tatarskiego w 1500 r. zamek i leżące przy nim miasteczko spalono. Od tego czasu, mimo korzystnego położenia na szlaku handlowym prowadzącym z Lublina przez Zamość do Włodzimierza Wołyńskiego i Lwowa, a także mimo znacznych ulg podatkowych i przywilejów, jakie nadali mu Jan Olbracht, Zygmunt August i Zygmunt II Waza (np. w 1625 r. Zygmunt II Waza nadał rzemieślnikom Grabowca przywilej organizowania się w cechy)2, ośrodek ten nigdy nie podźwignął się z upadku.

Potrzebę odnowienia zamku grabowieckiego dostrzegali nawet posłowie sejmowi i na mocy uchwały sejmu starosta grabowiecki Stanisław Sarbiewski (poseł na sejm, także kasztelan sochaczewski, nast. miński, później wojewoda mazowiecki, zm. w 1662 r.) w 1655 r. umocnił i odnowił tę warownię, za co otrzymał od sejmu wynagrodzenie. Jednorazowe decyzje sejmu nie powstrzymały jednak zamku przed ruiną i utratą funkcji obronnych ani miasta przed upadkiem i lustracja z 1765 r. zastaje zamek w ruinie i miasto w kompletnym upadku. Ostatni starosta grabowiecki Ludwik Wolski mury zamku rozebrał, a materiał zużył na budowę budynków gospodarczych. W 1827 r. Grabowiec był małym, podrzędnym miasteczkiem, zdominowanym przez pobliskie ośrodki miejskie w Zamościu i Hrubieszowie, liczącym 1492 mieszkańców i 253 domy.3 Do dziś pełni on funkcję lokalnego ośrodka administracyjnego i gospodarczego.

Lokalizację dworu w Siedlisku datować można na początek XVI wieku, kiedy to po zniszczeniu zamku i miasteczka przez Tatarów miejscowy zarządca dóbr królewskich przeniósł tu swoją siedzibę. Wtedy to zapewne spiętrzono płynącą w pobliżu rzeczkę tworząc kompleks poprzedzielanych groblami stawów. Stawy te otoczyły Siedlisko z trzech stron, czyniąc z niego miejsce dogodne do obrony. Dwór, który tu powstał miał więc zapewne charakter obronny (zastępujący częściowo funkcje zniszczonego zamku), ale mogły się przy nim znajdować ogrody warzywne i sad. Stawy zresztą też służyły hodowli ryb, a nie tylko funkcjom obronnym.

Od czasu powstania Siedlisko stanowiło siedzibę starostów grabowieckich. Około połowy XVII w., gdy starosta grabowiecki Stanisław Sarbiewski odbudował zamek grabowiecki, Siedlisko, stanowiące siedzibę starościńską, zostało przez niego przebudowane w duchu barokowym. Powstała wówczas kwaterowa kompozycja ograniczona od południa i zachodu stawami, którym oprócz funkcji obronnych i gospodarczych nadano teraz funkcje reprezentacyjne. Założono też kwaterowy ogród, jednak ówczesna kompozycja uległa później tak wielkim zmianom, że niewiele dziś o niej można powiedzieć.

Siedlisko pozostawało siedzibą starostów grabowieckich w XVII i XVIII wieku i przechodziło podobne koleje losu jak Grabowiec. Gospodarka nie była tu prowadzona najlepiej, co zmieniło się w końcu XVIII w., kiedy to ostatni starosta grabowiecki Ludwik Wolski rozebrał resztki umocnień zamku, a uzyskany z rozbiórki materiał wykorzystał do budowy obiektów gospodarczych w Siedlisku.4

Ludwik Wolski, ostatni starosta grabowiecki, dokonał też w końcu XVIII w. kolejnej przebudowy założenia w duchu barokowym. Nie znaleziono źródeł pozwalających poznać zakres tej przebudowy. Zapewne wtedy powstały zachowane do dziś proste drogi i utrwalony został podział terenu na części funkcjonalne. Z zachowanych w terenie śladów dawnej kompozycji można jedynie stwierdzić, że było to założenie kwaterowe, ograniczone kilkoma prostymi drogami, przy których rosły aleje i szpalery. Kompozycja zyskała oś główną wyraźnie podkreśloną drogą biegnącą ze wschodu na zachód i wybiegającą na groblę miedzy stawami. Droga ta oddzielała części użytkowe od ogrodu ozdobnego. Otaczające obszerny dziedziniec zabudowania gospodarcze zlokalizowane były przy skrzyżowaniu drogi z Grabowca Góry z drogą do cmentarza grabowieckiego. Południową część założenia zajęły podzielone na kwatery sady, a północną ogród ozdobny składający się z kilku kwater podzielonych drogami i szpalerami drzew. Przypuszczalnie na południowy-wschód od ogrodów, przy drodze do Grabowca zlokalizowany był młyn.

Po rozbiorach Polski majątek grabowiecki, którego główną siedzibą było Siedlisko, przeszedł w ręce prywatne. W związku z tym kompozycja tej siedziby została na początku XIX wieku przebudowana. Utrzymano jednak dotychczasową regularną, barokową kompozycję, która uległa jedynie modyfikacjom. Wzniesiono nowe budynki w części gospodarczej, założono obszerne sady na południe od głównej osi, stanowiącej przedłużenie reprezentacyjnej drogi dojazdowej od cmentarza w Grabowcu. Sady poprzecinane były alejami wiodącymi do stawów, regularne wnętrza północnej, ozdobnej części ogrodu otoczono nowymi nasadzeniami. W jednym z leżących tu prostokątnych wnętrz wzniesiony został murowany dwór na prostokątnym tarasie ogrodowym. Z dworu otwierała się perspektywa w kierunku zachodnim na stawy. Niewykluczone, że budowy dworu ostatecznie nie ukończono i z powodu późniejszych trudności gospodarczych dość szybko zamieniono ten budynek na gorzelnię.

W II połowie XIX w. dobra Siedlisko liczyły ogółem 1526 morgów ziemi (około 763 ha), z czego gruntów ornych i ogrodów było 524 morgów (około 262 ha), łąk 286 morgów (około 143 ha), pastwisk 138 morgów (około 69 ha), wody 42 morgów (około 21 ha), lasu 488 morgów (około 244 ha), zarośli morgów 43 (około 21,5 ha), a nieużytków i placów 5 morgów (około 2,5 ha). Stały tu 4 budynki murowane, 22 budynki drewniane oraz gorzelnia, browar i 2 młyny. Oprócz tego znajdowały się w Siedlisku pokłady torfu i kamienia budowlanego. W skład dóbr, oprócz folwarku Siedlisko z przyległościami, wchodziły wsie Bronisławka, Szczelatyn i Dworzysko oraz osada Grabowiec.5 Majątek nastawiony był w tym czasie na produkcję zboża, które ze względu na ograniczony zbyt przerabiano na alkohol we własnej gorzelni urządzonej w budynku dworu, usytuowanym we wnętrzu ogrodu ozdobnego, na wyniosłości, z której rozciągały się widoki na za zachód i południe.

Majątek borykał się w tym okresie z licznymi trudnościami gospodarczymi, których wyrazem była, jak się wydaje, utylitaryzacja siedziby dworskiej, m.in. zamiana dworu stojącego w centralnym wnętrzu ogrodu ozdobnego w gorzelnię i ustawienie obok kilku budynków pomocniczych, co musiało powodować dewastację wnętrz ogrodu ozdobnego. Funkcję dworu przejął stojący przy zabudowaniach gospodarczych drewniany, parterowy budynek, usytuowany przy głównej osi kompozycji, na południe od gorzelni. Zwrócony był frontem na południowy-wschód w kierunku zabudowań gospodarczych, stojących po obu stronach drogi z Grabowca.6

Choć koniunktura w II połowie XIX w. nie sprzyjała rozwojowi kompozycji ozdobnej, podjęto jednak próby poszerzenia ogrodu ozdobnego w kierunku zachodnim (w stronę stawów), na które rozciągał się widok ze starego dworu. Na tym nowym terenie parku posadzono różne drzewa ozdobne, m.in. topole włoskie. Likwidacji uległa prawdopodobnie część podziałów kwaterowych sadu położonego na południe od ogrodu ozdobnego toteż powstało tam, między drogą biegnącą wzdłuż głównej osi kompozycji a stawami, jedno duże wnętrze zajęte przez sad. Wymianie musiała też ulec cześć budynków gospodarczych, stojących wokół dziedzińca, którego lokalizacja nie uległa zmianie. Po uwłaszczeniu chłopów wzniesiono też zapewne czworaki zlokalizowane w sąsiedztwie części gospodarczej.

Drewniany dwór spłonął w końcu XIX w., toteż ówczesny właściciel dóbr Adam Tuszowski zlikwidował gorzelnię, po czym budynek po niej przebudował w stylu neoklasycystycznym i przywrócił mu funkcję dworu, w związku z czym ogród ozdobny odzyskał dawne funkcje reprezentacyjne i poddany został renowacji.

Przed dworem urządzono następnie eliptyczny podjazd, a ogrody przebudowano. Wnętrza części ozdobnej ogrodu uporządkowano i przekomponowano w duchu krajobrazowym, wprowadzając trawniki ze swobodnymi nasadzeniami drzew, krzewów i kwiatów. Pozostawiono jednak stare szpalery drzew na granicach wnętrz, a nawet powstały tam nowe aleje - lipowa, brzozowa i kasztanowcowa. Tak więc ta krajobrazowa w założeniu przebudowa ogrodów w bardzo ograniczonym stopniu zmieniała regularny układ przestrzenny siedziby. W części gospodarczej wzniesione zostały kolejne, murowane budynki. Całość kompozycji bez stawów zajmowała obszar o powierzchni około 17,5 ha (ze stawami było to około 57,5 ha).

Po śmierci Adama Tuszowskiego w 1925 r. majątek odziedziczyli: wdowa po zmarłym Maria Tuszowska oraz dzieci Józef i Zofia Tuszowscy.7

Już w tym samym roku plenipotent Siedliska Stanisław Trocki domagał się przeprowadzenia częściowej parcelacji majątku liczącego wówczas 716,7695 ha. Przeznaczono wtedy do parcelacji 282 ha. Stan ogrodów dworskich w tym czasie musiał być dobry, gdyż oprócz 18 osób stałej służby utrzymywano tam ogrodnika i rybaka. Ogrodnikiem był w tym czasie Jan Siwicki, a rybakiem Andrzej Małaniuk.8 W 1927 r. grono to powiększył dozorca stawów rybnych Karol Popek.9 Stawy zajmowały wówczas 27 ha, zaś park 3 ha i tyle samo sad, rosnący we wnętrzu położonym nad stawami w zachodniej części założenia.10 Jak z tego wynika, sady leżące na południe od parku uległy do tego czasu likwidacji (co być może buło wynikiem zniszczeń z czasu I wojny światowej). Na ich miejsce wprowadzono pola uprawne i zabudowania skupione przy głównej osi układu (m.in. garaż i magazyn). Pozostałe części założenia były w okresie międzywojennym starannie utrzymywane i nie ulegały większym zmianom. Dosadzano tam jedynie drzew i krzewów. Poza tym, na południe od parku wzniesiono garaż, a w części gospodarczej spichlerz.

Aż do końca II wojny światowej Siedlisko, poza pewną dewastacją dokonaną w czasie wojny, nie przechodziło zasadniczych zmian. Gospodarzył tu cały czas Józef Tuszowski, który wzniósł nawet w czasie wojny murowaną kuźnię (później magazyn), usytuowaną przy drodze z Grabowca.

Po wojnie rozparcelowano w ramach reformy rolnej 317 ha i 10 arów gruntów majątku, pozostawiając resztówkę obejmującą 5 ha i 10 arów.11 Po koniec lat 40. XX w. w oparciu o niezniszczone zabudowania folwarczne założono tu spółdzielnię produkcyjną. Do dworu wprowadziły się wówczas rodziny spółdzielców, a wcześniej ulokowaną tu lecznicę dla zwierząt przeniesiono go Grabowca.

W połowie lat 50. XX w. spółdzielnia zrezygnowała z użytkowania dworu przekazując go gminie. Do dworu wprowadziły się wtedy rodziny cygańskie, które mieszkały tu do połowy lat 70. i kompletnie zdewastowały ten budynek.12 W II połowie lat 80. XX w. mieszkały w nim 3 bezdomne rodziny oczekujące na przydział mieszkania przez Urząd Gminy. Wzniesiono też na terenie założenia domy mieszkalne Jana Januszewskiego (który zamieszkał tu w 1980 r.) oraz Teresy Popek (mały domek kryty słomą) i Bolesława Borka (przy stawach), a spółdzielnia wybudowała w 1980 r. budynek administracyjny i garażowy.13

Parcelacja majątku zapoczątkowała długoletni okres dewastacji założenia. Sukcesywnie rozbierano zabudowania dworskie i wycinano stare drzewa. W parku wzniesiono kilka nowych budynków, a część wnętrz wydzielono ogrodzeniami pod uprawy i obszerny plac. Powstały nowe, wyjeżdżone drogi i nieużytki, a pod starymi drzewami zaczęły plenić się zarośla. W ten sposób w okresie powojennym zniszczono część starego układu przestrzennego założenia, z którego pozostały tylko fragmenty. Mimo zniszczeń i przekształceń zachowały one jednak spore wartości historyczne, kompozycyjne i przyrodnicze.14

Do lat 80. XX w. z siedemnastowiecznej kompozycji Siedliska zachowały się dwie główne drogi dojazdowe - jedna prowadząca od południowego-wschodu przez stawy, a druga biegnąca od wschodu z miasteczka Grabowiec. Z elementów wprowadzonych podczas osiemnastowiecznej przebudowy przetrwało oprócz prostych dróg kilka starych drzew, skarpy świadczące o tarasowym uformowaniu poszczególnych części założenia oraz generalny podział terenu założenia na części użytkowe i ozdobne. Z kompozycji wprowadzonej w I połowie XIX w. zachowały się: duża część starych lip pozostałych z nasadzeń szpalerowych wokół wnętrz ogrodu ozdobnego i przy drodze podkreślającej główną oś kompozycji, budynek dworu wzniesiony na wzniesieniu w centralnym wnętrzu ogrodu ozdobnego (później zamieniony na gorzelnię, któremu na przełomie XIX i XX w. przywrócono funkcję dworu).15

Spośród elementów wprowadzonych w Siedlisku w II połowie XIX w. zachowały się do lat 80. XX w.: część sadzonych wówczas drzew, gruzy i fundamenty pozostałe po czworaku i piwnicy lodowni oraz wnętrza po sadach (zajęte już wtedy przez pola uprawne). Spośród elementów wprowadzonych w końcu XIX w. i na początku wieku XX zachowały się fragmenty nasadzeń parkowych - część drzew i nieliczne krzewy. Z okresu międzywojennego, oprócz części nasadzeń, zachował się spichlerz w części gospodarczej.16

W 1978 r. na terenie obiektu występowało 37 gatunków drzew i krzewów. Wśród drzew starych występowało sporo egzemplarzy cennych, o charakterze pomnikowym, sadzonych w I połowie XIX w. lub w końcu wieku XVIII. Do takich drzew należały 33 lipy osiągające średnice pni od 100 do 153 cm, rosnące wokół wnętrz parkowych i przy głównej osi kompozycji i pozostające w różnym stanie zdrowotnym. W II połowie XIX w. posadzone zostały lipy o średnicach pni 70-100 cm, kasztanowce o średnicach pni 70-103 cm, 2 jesiony o średnicach pni 90 i 96 cm, wierzby o średnicach pni 100-125 cm oraz topole włoskie o średnicach pni 72-95 cm. Także i te drzewa były w różnym stanie zdrowotnym. Część starych drzew różnych gatunków posadzono na przełomie XIX i XX w. lub przed 1941 r. Drzewa te osiągały 60-75 cm średnicy pni. Pozostałe stare drzewa pochodziły z nasadzeń dokonywanych przed 1939 r. lub krótko po wojnie, były w różnym stanie zdrowotnym i osiągały 40-65 cm średnicy pni. Do tej grupy wiekowej należała też pewna ilość odrostów, wyrosłych na miejscu wyciętych drzew starszych.17

Młode drzewa rosły w Siedlisku głównie w zaroślach. Sadzonych drzew młodych było niewiele i większość z nich rosła przy drodze do Skomoroch. Krzewy również rosły przede wszystkim w zaroślach pod szpalerami starych drzew, na miejscu dawnych czworaków, przy ogrodzeniach i przy drogach. Jedynie w parkowej części założenia rosły grupy lilaków i bzów czarnych, a przy ogrodzeniu budynków stojących we wschodniej części parku rósł żywopłot z pęcherznicy kalinolistnej. Poza tym, przetrwała w Siedlisku niewielka liczba starych orzechów i grusz.18

Siedlisko - dwór i park - 2010

Siedlisko - widok na ruiny dworu i roślinność na obrzeżach zalożenia od strony ogrodu - 2010 r.

www.polskiezabytki.pl

 

Siedlisko - zabytkowa aleja

Siedlisko - zabytkowa aleja - stan współczesny

www.grabowiec.com.pl

 

Siedlisko - dwór

Ruiny dworu w Siedlisku - stan współczesny

www.grabowiec.com.pl

 

Siedlisko - lipa w parku

Siedlisko - jedna ze starych lip ogrodowych - stan współczesny

www.grabowiec.com.pl

 

Widok na park w Siedlisku

Siedlisko - widok na roślinność otaczającą sad - stan współczesny

www.grabowiec.com.pl

 

Funkcje obiektu w krajobrazie mimo zniszczeń były nadal duże. Na jego walory krajobrazowe składały się: dobrze widoczny prawie ze wszystkich stron starodrzew, powiązania widokowe dworu i ogrodów z doliną rzeki, duży obszar stawów oraz zachowanie się dworu i dwóch innych budynków dworskich.19

Obecnie zrujnowany dwór i park pozostają nieużytkowane i zarastają zaroślami, co stopniowo coraz bardziej zmniejsza walory widokowe obiektu.

Ewa Bończak-Kucharczyk

 

Siedlisko dwór

Siedlisko - widok na ruiny dworu o frontu - stan współczesny

www.grabowiec.com.pl

 

Siedlisko - park

Siedlisko - aleja wzdłuż granicy założenia - stan wspólczesny

www.grabowiec.com.pl

Siedlisko - park

Siedlisko - fragment szpaleru przy granicy sadu - stan współczesny

www.grabowiec.com.pl

Siedlisko - park

Siedlisko - widok na ogród dworski i teren dawnego sadu - stan współczesny

www.grabowiec.com.pl

Siedlisko - park

Siedlisko - widok na wnętrze starego ogrodu ozdobnego z młodymi nasadzeniami drzew - stan współczesny

www.grabowiec.com.pl

Siedlisko - park

Siedlosko - widok na ogród dworski i dwór (w głębi) - stan współczesny

www.grabowiec.com.pl

Siedlisko - stawy

Siedlisko - widok od starony ogrodu dworskiego na kompleks stawów - stan współczesny

www.grabowiec.com.pl

Siedlisko -panorama

Widok z łąk na założenie dworsko-ogrodowe w Siedlisku - stan współczesny

www.grabowiec.com.pl

 

Źródła:

1 Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, t. II, Warszawa 1881, s. 776

2 Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, t. II, Warszawa 1881, s. 776

3 Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, t. II, Warszawa 1881, s. 776

4 Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, t. II, Warszawa 1881, s. 776

5 Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, t. II, Warszawa 1881, s. 776

6 Informacje ustne Swobody Józefa, zam. w Siedlisku; Informacje ustne Łukaszkiewicz Reginy, zam. w Siedlisku

7 AP w Zamościu, Państwowe Biuro Notarialne w Hrubieszowie, Akta hipoteczne dóbr Grabowiec - Siedlisko

8 AP Lublin, Okręgowy Urząd Ziemski w Lublinie, nr 2864, w tym plan majątku Grabowiec z około 1926 r.

9 AP Lublin, Okręgowy Urząd Ziemski w Lublinie, nr 2864 i 2863

9 Informacje ustne Hawro Ryszarda, zam. w Siedlisku; Informacje ustne Łukaszkiewicz Reginy, zam. w Siedlisku

10 Informacje ustne Hawro Ryszarda, zam. w Siedlisku; Informacje ustne Łukaszkiewicz Reginy, zam. w Siedlisku

12 Informacje ustne Swobody Józefa, zam. w Siedlisku; Informacje ustne Łukaszkiewicz Reginy, zam. w Siedlisku; Informacje ustne Hawro Ryszarda, zam. w Siedlisku

13 Bończak-Kucharczyk Ewa, Oleksicki Jerzy, Kucharczyk Krzysztof, Oleksicki Antoni, Prus Halina, Dokumentacja ewidencyjna założenia dworsko-ogrodowego w Siedlisku, Zamość 1987, maszynopis w posiadaniu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie - Delegatury w Zamościu

14 Bończak-Kucharczyk Ewa, Oleksicki Jerzy, Kucharczyk Krzysztof, Oleksicki Antoni, Prus Halina, Dokumentacja ewidencyjna założenia dworsko-ogrodowego w Siedlisku, Zamość 1987, maszynopis w posiadaniu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie - Delegatury w Zamościu

15 Bończak-Kucharczyk Ewa, Oleksicki Jerzy, Kucharczyk Krzysztof, Oleksicki Antoni, Prus Halina, Dokumentacja ewidencyjna założenia dworsko-ogrodowego w Siedlisku, Zamość 1987, maszynopis w posiadaniu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie - Delegatury w Zamościu

16 Bończak-Kucharczyk Ewa, Oleksicki Jerzy, Kucharczyk Krzysztof, Oleksicki Antoni, Prus Halina, Dokumentacja ewidencyjna założenia dworsko-ogrodowego w Siedlisku, Zamość 1987, maszynopis w posiadaniu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie - Delegatury w Zamościu

17 Bończak-Kucharczyk Ewa, Oleksicki Jerzy, Kucharczyk Krzysztof, Oleksicki Antoni, Prus Halina, Dokumentacja ewidencyjna założenia dworsko-ogrodowego w Siedlisku, Zamość 1987, maszynopis w posiadaniu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie - Delegatury w Zamościu

18 Bończak-Kucharczyk Ewa, Oleksicki Jerzy, Kucharczyk Krzysztof, Oleksicki Antoni, Prus Halina, Dokumentacja ewidencyjna założenia dworsko-ogrodowego w Siedlisku, Zamość 1987, maszynopis w posiadaniu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie - Delegatury w Zamościu

19 Bończak-Kucharczyk Ewa, Oleksicki Jerzy, Kucharczyk Krzysztof, Oleksicki Antoni, Prus Halina, Dokumentacja ewidencyjna założenia dworsko-ogrodowego w Siedlisku, Zamość 1987, maszynopis w posiadaniu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie - Delegatury w Zamościu

 

Inne źródła:

AGAD, Zbiór Kartograficzny, Topograficzna Karta Królestwa Polskiego (1822-1843), Warszawa 1839, Skala 1: 126000 [tzw. Mapa Kwatermistrzostwa Wojska Polskiego]

Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie, Zbiory Kartograficzne (Specjalne), Rosyjska mapa sztabowa, około 1914 r., skala 1:84000

Austriacka mapa sztabowa, około 1016 r., skala 1:200000, w posiadaniu Tomasza Wiśniewskiego, zam. w Białymstoku

www.grabowiec.com.pl

www.polskiezabytki.pl

 

Słowa klucze: ewa bończak-kucharczyk, ogród dworski, SiedliskoKategoria:dworski